martes, 29 de septiembre de 2015

Bella consideración sobre as eleccions en Catalunya

Vinyeta de Manel Fontdevila ta
Eldiario.es
Fer un analís d'as zaguers eleccions en Catalunya ye dificil y largo. Cal parar cuenta de muitas cosas, tener muitos datos, conoixer a realidat d'ixe país.... asinas que no me considero capacitau pa fer-ne un analís. Chusto lo contrario que qualsiquier bocatoba d'os que salen en as rufiertas d'a tele, u d'os cunyaus de bar, que igual me tiene, porque en a mayoría d'os casos tienen a mesma ideya, u ixo pareixe. A rematadera de tot isto, o maximo exponent d'o cunyarcato, d'a idiocracia, d'o infraserismo estió lo debat Karmele - Belén Esteban. Ent'a fuesa que va la humanidat....

Asinas que no voi a estar menos que no dengún y voi a contar bella consideración d'o que opino sobre istas eleccions tant importants y que han deixau un paisache tant raro.Si Belén Esteban puede, no voi a poder yo!

Qui ha ganau ye de pior definir, pero no pas quí ha perdiu. Dos clarismos y l'atro quasi. D'una man Unió, que en un exercicio d'analís politico nomás contimparable a UPyD refusando complegar con Ciutadans, se deseparó de CDC por o suyo independentismo y se autocondenó a la no cosa. Chusto antes d'unas eleccions hiperpolarizadas, quedar-se en una posición esbafada ye fer-se l'harakiri politico. Parellano a lo que le pasó a Catalunya Sí que es pot, que pagó cara ixa mesma indefinición. Como ixe caso ye particular, dimpués lo ixamplo. 

L'atro gran loser d'a nueit estió lo PP, cosa que me fació firme goyo. En charrando con un amigo que gosa de treballar por Catalunya, le dició que parte d'os suyos clients yeran muit pro - Albiol y que teneba prous refirmes en bell puesto. Que un faixista d'os que no s'amagan como Albiol podese tener un buen resultau, yera qualcosa que me feba miedo. Aquella Plataforma per Catalunya s'ixublidó en marchar os suyos votants enta o faixismo cool de Ciutadans. Pero Albiol teneba un mensache bien parellano a aquells. Y si hese teniu exito, probablement hese influyiu en un mensache (más) xenofobo en o PP estatal. Bien se vale que l'amigo aquell s'entivocaba y Albiol dormirá o suenio d'os chustos y s'apresta a fer de calavre politico como senador, eurodiputau u conseller d'Iberdrola.

Catalunya Sí que es pot, no va poder. Como he dito antes, quan as opcions son lo blanco absoluto u toda la foscor posible, quedar-te en un gris marengo no gosa de tener buen resultau. Cuento que a ideya no yera mala de tot. Siempre he visto con buenos uellos a compleganza de fuerzas d'a zurda politica, encara que no siempre creigo que siga la millor estratechia. Pero creigo que en iste caso, en estar unas eleccions an que a pregunta no yera "qui quiers que chestione o gubierno pa las cosas de cada diya" sino "quiers que se prencipie a montar un estau independient?", a indefinición u la vía intermedia yera guarencia de fracaso. En unas eleccions parlamentarias "normals", soi seguro que parte d'o voto, tanto unionista como independentista hese iu ta ixa lista, pero iste no yera o caso. Por ixo, sí que comparto con l'oficialismo podemita (y d'a resta de fuerzas que'n feban parte) de que istos resultaus no se pueden levar t'as espanyolas punto por agulla.


Quí ha ganau? L'independentismo. Sin dubda. Y o dreito a decidir. Ha ganau por numer de diputaus. Si l'unionismo hese ganau por numer de diputaus, a escape hesen recurriu a la retolica de "istas son as reglas d'a democracia y si no te fan goyo se cambean". Pero como no ye o caso, s'acarrazan a o dato de voto indepe / no indepe, decindo, como ye verdat, que os indepes han conseguiu "nomás" un 48%. Que ye verdat. Y comparto con CUP que con ixas cifras no se puede fer una declaración unilateral d'independencia. Pero a trampa ye en dividir os votos por indepe / no indepe. Pretender que Catalunya sí que es pot ye no indepe y que o suyo electorau, preguntau en un referendum, votaría que no a la independencia, ye mentir. Parte sí y parte no. Qué parte? Dica que no se faiga un referendum formal no lo sabremos.

O feito ye que bi ha un 48% de votos a partius favorables a que Catalunya tienga un estau propio, un 40% que quieren que Catalunya contine fendo parte de l'estau espanyol y un 12% (si fa u no fa) que quieren que o pueblo catalán pueda decidir librement si fer un estau propio, quedar-se en l'estau espanyol u belatra opción. Os d'as rufiertas dicen que ye imposible proclamar a independencia con un 48% a favor "nomás". O feito ye que bi ha, lo menos, un 60% a favor d'un referendum y ixo sí que ye una mayoría clara.

Cada vegada ye más claro, ta tot lo mundo mesmo en os territorios más espanyols d'Espanya, que a sola traza de solucionar iste afer será un referendum. Uno legal, y que o suyo resultau siga admitiu por todas. Como se ha feito en atras partes d'o mundo, y como regular que se rematará fendo en Catalunya.


Independència és un fàstig si no és de classe i vermella, deciba una canta de Riot Propaganda. Da-me un estau y di-me fato, diría yo, pero a verdat ye que tienen razón. Por ixo, me foi tant contento de que tot penda en buena mida de CUP. Un partiu que, fueras de bella error puntual, admiro muito, y que son fendo un exercicio de coderencia. Aspero que continen asinas y no permitan que contine en o cargo o mafioso de Mas, hereu d'una tradición politica fastiosa y advenedizo d'un independentismo que sabió forzar-le. Mas ye un lastre t'a independencia catalana y cal librar-se-ne antes con antes.

O futuro ye de mal predecir en cheneral. Y en l'inte politico actual ye tot un risgo que no voi a correr. Lo que pase penderá muito, masiau, de qui bi haiga en o gubierno espanyol en 2016 y d'a relación de fuerzas en ixe parlamento. De si s'ubre u no pas, o melón d'a reforma constitucional, de cómo rematen os pactos en o parlamento catalán, .... de tantas cosas que no goso fer garra predicción. Ixo sí, que plega un tiempo d'un intrés politico granizo, creigo que no lo dubdamos dengún.

Y t'Aragón qué? Deciba Carlos Saura en un exercicio de cosmopaletismo cunyau que "yera más por a independencia d'Aragón que no pas a catalana" (leyetz a noticia que as declaracions suyas no tienen pierde). Lo cierto ye que l'independentismo aragonés contina masiau a monico, sin considerar-se sisquiá una opción politica planteyable t'a mayoría d'a chent. Ye verdat que en zagueras creigo que se son fendo muitas cosas bien, y que l'independentismo va fendo musclo y ixemenando-se ta puestos an que no plegaba fa no guaire, pero encara ye fendo garras. Que tiengamos a o canto un eixemplo d'o camin independentista ye qualcosa que habremos de saber chestionar, aprofeitando as avantallas que a suya experiencia nos alporta y sabendo-las aplicar a la nuestra tierra. Bell diya aspero que andemos ixe camín que ubre o pueblo catalán. Que vaigan fendo tranya....

lunes, 28 de septiembre de 2015

TdBradio. A primer temporada

Con a emisión d'o seiseno programa de Tierra de barrenaus radio, doi por rematada a primer temporada. En iste curso prencipié a metat, pero a ideya ye que as temporadas sigan de dotze programas, que prencipiarán iste uno d'octubre con a emisión d'o primer programa d'a segunda temporada. Han estau seis programas an que me lo he pasau de bitibomba, he aprendiu a-saber-lo y he trobau una nueva pasión.

D'istos seis programas me levo muitos raticos buenos, y una gran experiencia que me fa admirar más a qui fa radio. Aprestar os guions, a mosica, os temas, coordinar a la chent, gravar, .... son fainas chiquetas y agradeixidas, pero que a la fin levan un fascal de horas de treballo.

A sola cosa que m'aganaría sería una mica más de retroalimentación de man de l'audiencia, que sé que existe. Tiengo ideyas pa trenta temporadas más, pero me fería firme goyo de recibir as vuestras propuestas y opinions. Asperando-las aguardo.

Prencipió la temporada, como no podría estar d'atra traza, con un programa sobre os fabloggers, remerando aquells anyos an que tot qui aprendeba u charraba aragonés se feba un blog en blogspot u wordpress y lo empliba con as suyas basemias. Quan tenebanos os programas ixos que organizaban pachinas y blogs en una pantalla y te mirabas diya par d'atro a viyer qui heba actualizau. Tamién charremos, prou que sí, de cómo han cambiau as cosas ta mal y ta bien, y de todas as posibilidatz que ubre pa ista luenga lo ret.

En o segundo programa viachemos ta Chiapas, pa conoixer a historia y a realidat actual d'una revolución que tien bella particularidat bien intresant que nos explicoron muito bien as convidadas miembras de Caracol Zaragoza. A revolución zapatista leva ya más de vinte anyos resistindo en o sur mexicano, concarando-se a un gubierno criminal que ha conseguiu que ixe país sobrepase a Colombia en violencia.

Os festivals de verano centroron o tercer programa. Repasemos o ViñaRock, o PIR y Esfendemos a tierra. Tres festivals bien diferents, pero que tienen totz os ingredients que tanto goyo nos fan. Anecdotas, alcordanzas, consellos, .... dos horetas an que nos capucemos en as mayors borinas estiveras.

Atro d'os programas que teneba platero que quereba fer quan empecipié en isto,estió iste quarteno sobre os locals aragonesistas. Dende os primers que bi heba en os novanta (A Espelunga, Borina, o local de Chobenalla Uesca, ...) dica os que encara quedan como A Enrestida y Casa Lambrote. Atro programa cargau d'anecdotas y alcordanzas que aspero alporte bell poquet a la historia de l'aragonesismo politico.

O cinqueno programa yera quasi una question de chusticia social y de homenache a la mia chirmana, a atros parients más aluenyaus y a toda la ripa d'amigas que han habiu d'ixopar d'o país en no tener-ie mica futuro. En o programa sobre as chovens exiliadas conoixiemos una mica a suya realidat que, por desgracia, ye la de masiada chent.

No quereba rematar a temporada sin una mica (más) d'alegría. Y en repasando a lista de colaborador me trobé con que bi heba dos personas con qui quereba fer radio y que encara no heban pasau por TdBradio. Ixo se chuntaba con as ganas de fer un programa sobre mosica y con que tienen un gusto muito parellano a o mio. Tot un Puzzle cosmico que se chuntó en ixe mitico programa de temazos que tantas risas nos faciemos.

Aspero que tos haiga feito goyo ista primer temporada y que continetz ascuitando la segunda. Como en o programa quiero rematar fendo agradeiximientos...

A Marco, Santi, Roberto, Tamara, Pati, Dabi A., Cherardo, Carlos, Armando, Laura, Carlons, Fernando, Fernamorau, Lucía, Ruben, Dabi F. y Guindilla por haber colaborau.

A La Enredadera por haber-me dau o primer troz de radio, aguantar-me quasi ueito anyos y haber-me educau en isto d'as ondas. Siempre mayestras, siempre referents y siempre... salut, amor y rebeldía!

A Fendo Orella, A hora charrante y toda la chent que ha feito, fa y ferá radio en aragonés. A emplir as ondas!

A toda la buena chent de Radio Topo que tant bien m'han aculliu...


viernes, 18 de septiembre de 2015

Falacias arredol d'os conciertos educativos

Imachen Amprada d'o blog de
Marea Verda
O caso d’o colechio privau Anfora ha levau t’a prensa o debat sobre chestión educativa. O feito de que se l’haiga dau tanto espacio en os medios encara no sé guaire bien a qué responde, pero cuento que simplament ye porque o PP teneba firmes intreses en ixe centro. Uns intreses que le levoron a retrasar a construcción d’un centro publico en favor d’iste y antimás a prometer-les o trapicheo - concierto educativo.

Tot isto me leva una vegada más a charrar d’a chestión educativa. En a mia opinión, as cosas realment importants, cal que sigan chestionadas por l’administración con a participación d’as ciudadanas. Pero bi ha dos casos que son mesmo más importants y que, de feito, bi ha un consenso social en que no ye deseyable una privatización. Mesmo os sectors más neoliberals revlan en isto y gosan de charrar de liberalización nomás parcial. Charro, ye de dar, d’a educación y a sanidat.

En tot lo cambio d’imachen d’a dreita conservadera que son levando en as zaguers decadas, isto no podeban deixar-lo difuera, y en zagueras han inventau toda mena de termens ta amagar ixa privatización que tanto goyo les fa y ixos negocios que se montan tant pinchos.

Libertat ta trigar centro.Ye un gran exercicio dialectico como o facherío fa servir a parola libertat retorcendo lo suyo significau. O sistema capitalista d'explotación lo venden como "libertat de mercaus" y, prou que sí, a elitización y segregación d'a educación financiada por as treballadoras, como "libertat ta trigar centro". Cuento que no cal ni explicar que un centro privau concertau ye más caro siempre que'n ye un publico. Totz os anyos, sin mica vergüenya nos lo explican en os telediarios. Qualsiquier que tienga bella amiga con fillas en un concertau, sabe os "truquis" que fan servir ta elitizar o centro.

Porque cal recordar que os centros privaus concertaus tienen viedau cobrar. En teoría habrían d'estar igual de baratos (u caros) que os publicos. Asinas que lo esbrazan de alportacions voluntarias ta l'Asociación Cultural d'o Centro u cosas parellanas. Asinas que ya bi ha una primer triga economica. Bi ha chent que no puede pagar un centro privau concertau. Ixas personas no tienen ixa supuesta libertat. Ye más, ixas personas con menos posibilidatz economicas, son pagando vía impuestos, que atras personas con mayors posibilidatz economicas puedan levar a baixo pre a la suya catrinalla ta istos centros privaus.

A ixe primer filtro economico, cal adhibir-ne unatro politico-relichioso. Si yo quiero que a mia filla vaiga ta un centro concertau porque, por eixemplo, me pilla más cerca de casa, ¿por que he de tolerar que ixe centro tienga cristos por tot, l'amarguinen si no triga relichión, u le faigan os tradicionals mitins cristianos d'a grandisma mayoría de centros privaus concertaus? Si no quiero pasar por ixe aro, tampoco no puedo trigar ixe centro.

Libertat d'elección? Sí, pero nomás ta las catolicas que se lo pueden permitir. Ixo no ye libertat ta trigar cosa. Ye que entre todas as ciudadanas paguemos l'adoctrinamiento de parte d'a elite economica.

Imachen amprada d'o blog de
Marea Verda
Centros refirmaus con fundos publicos. Ye o nuevo eufemismo ta referir-se a los centros publicos y a os centros privaus concertaus. Ye, ta forro de bota, un mal eufemismo. Porque en realidat os centros privaus no concertaus tamién son financiaus en buena parte a traviés d'o pago que fa l'estau espanyol a la ilesia catolica via os impuestos que pagamos todas.

Con iste eufemismo lo que preban ye de igualar os centros publicos y os centros privaus concertaus, que no ixublidemos que son negocios educativos privaus pagaus con os nuestros diners. Referir-se asinas a dos realidatz de tot diferents ye una groma. O sistema de achuste d'o profesorau, a calidat d'a educación, os porcentaches d'alumnalla procedent d'atras culturas, as valors transmitidas, os debantditos filtro economicos, ideyolochicos y relichiosos, .... as diferencias entre as dos menas de centros son prou grans como ta tractar-los de forma separada, porque son realidatz diferents. Y sino, que graven a salida de clase de Corazonistas y d'o Miraflores y me digan si son lo mesmo.

Amostranza diferenciada. Ista ye d'as millors. Como "segregada" suena mal, le meten lo de diferenciada ta amagar lo que simplament ye masclismo. Si en cuenta de segregar por chenero lo fesen por raza u por nacionalidat, sería de tot ilegal, pero o masclismo tien encara radices masiau fundas en iste sistema. De feito tamién se segrega indirectament por raza y nacionalidat, en no permitir que a imensa mayoría de chent no blanca y no espanyola pueda pagar ixas escuelas segregadas. Y dreitament por relichión, pero ixo tamién tien fundas radices. Escriben libros absurdos con teorías absurdas ta chustificar as hipoteticas bondatz de dar una educación diferent en función d'os chenitals que se tiengan. Pero cal recordar que istas personas son d'a mesma crica que qui fan parques tematicos creacionistas u continan dando mal con que a homosexualidat ye una malotía y que se puede curar.

Preixinatz que no deixasen entrar a una persona en una escuela porque fuese negro, chitan, rumano u royo? Sería en as noticias a l'atro diya, no? Pero si ye porque no tien l'organo adequau entre as garras, no pasa cosa y mesmo se carranyan si se vieda que ixa barbaridat educativa se pague con os diners de todas.

A educación segregada ye una d'as cosas más vergüenyosa que se continan permitindo en l'Estau espanyol. No tener contacto con l'atro chenero mientres una parte tant important d'a tuya vida, no ye bueno ta dengún. Si a escuela normal contina estando masclista, tot y que s'han feito prous trangos ta debant, a escuela segregada ye masclista dende a suya concepción y bastión d'o más rancio heteropatriarcau.

O facherío espanyol, sabe muito bien lo que se chuga en istos pleitos. O control d'a educación que han teniu, tienen y me pienso que continarán tenendo muito tiempo, fa que contine tot atau y bien atau. A los mitins dominicals, suman os centros d'adoctrinamiento en cada cabo de l'estau, ta que, dende bien chiquetz, as ninas y ninos sepan qual ye l'orden natural d'as cosas.

D'os medios de comunicación catolicos no aspero cosa, ye de dar. Pero sí d'as periodistas "laicas". Que no se dentre en ixe chuego y que se clame a las cosas por o suyo nombre. A libertat ta trigar centro, antimás de no estar un dreito, ye un concepto mentirol tal y como se entiende de man d'a escuela privada. A educación publica ye una cosa diferent de tot d'a educación privada concertada. Y de feito, caldría fer más enfasi en l'adchectivo "privada", que cada vegada apareixe menos debant de concertada. Que pareixe que se concierte por arte de machia, u que simplament siga atra mena de centro publico. As ninas y os ninos han d'ir t'as mesmas clases. Lo contrario ye masclismo y segregación, por muita ababolada que s'invente a ilesia ta chustificar-lo.

Opinión de Marea Verda, y vinclos a noticias: 
https://mareaverdearagon.wordpress.com/2015/09/02/marea-verde-apoya-la-retirada-del-preconcierto-al-colegio-anfora-de-cuarte-de-huerva/

A noticia en Eldiario: http://www.eldiario.es/aragon/politica/Anfora-relacionado-Punica-concierto-irregularidades_0_428707982.html

viernes, 4 de septiembre de 2015

Temazos. Tierra de barrenaus radio 1x06

Igual como a radio no yera una cosa que i estase feito de chiquet, de siempre m’ha atrayiu a-saber-lo a mosica. Creixié en un entorno bien mosical. Mis pais me meteban mosica clasica. A mia chirmana pop. O mio chirmán iba dende Kraftwerk dica Nirvana, pasando por Public Enemy. Y os mios amigos yeran sobre tot de Tako y Barricada. Asinas que con totz ixos vimbres prencipié a fer a cesta d’os mios gustos. Siempre ubierto a nuevos sonius y siempre mirando-ne.

A mosica ye una pasión que nomás he puesto disfrutar en una vesant: la de oyent. Ya en o cole, os mosens me torturoron fendo-me aprender “flauta dulza”. Ixe chiflo d’o diaple de tant mal sonar quan bufas malament. Dimpués, con bell amigo, m’apunté ta un coro de nadal u de bella fiesta parellana. De “pandereta” pasé a voz y de voz a “tu mueve la boca, pero no cantes”. En l’instituto, como todas, prebé d’aprender guitarra con nulos resultaus y mesmo facié bella prebatina con a percusión quan me chuntaba con hippies. Tot pa plegar en a conclusión lochica. M’habría d’adedicar a ascuitar mosica y no pas a fer-la.

Asinas que a ixo me he dedicau. Ascuito mosica siempre que puedo. En casa, en l’auto, en o treballo, …. siempre mirando de trobar bella colla nueva que me choque. En ixas, siempre fa goyo de trobar-te con chent que tienga ixas mesmas inquietutz. Que ascuite muita mosica y que no tienga prechuicios. Y quan pensé en fer un programa sobre mosica, a escape me vinioron t’o tozuelo @seitanromana y @FrankyZgz. Dos personas que siempre tienen bella cosa que decir sobre mosicas. Pa forro de bota, teniemos a @guindiman de convidau, un d’os DJ’s que millors borinas fa y que tamién m’ha feito conoixer arrienda sonius nuevos. Y que antimás ye o primer convidau que fa servir o catalán ta charrar en o programa. Tot un luxo.

Por primer vegada, pero no pas por zaguer, o programa se fue dillá d’as 2 horas. Podríanos haber-nos fotiu o doble, pues se nos quedoron a-saber-las cantas en a pocha. Pero barrunto que iste no será o zaguer programa que nos chuntemos pa pasar un sobrebuen rato, charrar sobre mosica y perpetrar atras más de dos horas de chorradas. Si tos lo pasatz una decena parte de lo bien que lo pasemos nusatros, tos ferá a saber qué goyo!

Ascuita o podcast en o vinclo d'abaixo u baixa-te-lo dende aquí.



lunes, 31 de agosto de 2015

O caparra d'acampada

A fauna festivalera daría ta un blog entero. Ye una d’ixas cosas que fan que os festivals tiengan ixe punto tant divertiu y que los fan diferent a una simpla serie de conciertos a l’arreu. As esbrazadas, as groupies, as politicament compromesas, as pasadismas de tot, as que nomás van ta mirar de buquir, as que no saben a on son, …. Pero qui no falta nunca, u quasi nunca ye o caparra d’acampada. Por un regular son varons, pero tamién he sufriu bell caso de muller.

O caparra d’acampada se caracteriza basicament por “dar por saco” de maitins en l’acampada. Ye d’empalmada y quiere que tot lo mundo en pare cuenta. Se siente un heroi. Sabe que no todas aguantamos tanto rato y quier compartir ixa proeza con o mundo. Si antimás tien un movil u un auto aman, probablement quiera compartir tamién os suyos exquisitos gustos mosicals. Si puet estar con TODA l’acampada millor. Si l’acampada ye chiqueta, se mete en un buen puesto an que pueda sentir-se dende qualsiquier puesto, y nos comunica os suyos pensamientos: “Buah, tio que pedo levo”, “Iste festival antes molaba más. Te lo digo yo, que i viengo dende o primer anyo”, “Istos que duermen son uns mierdas, no aguantan mierda, no sé ta que i vienen”,... son belunas d’as ideyas que nos quiere fer plegar. Verdaderas chislas de filofofía que habríanos d’agradeixer que nos comunique tant magno ser.

Prou que, qualsiquier persona que le diga que marche t’atro cabo a espardir a suya sapienza u simplament que se calle u que amorte a mosica ta poder descansar-se una miqueta, ye un sanselo “que no sabe lo que ye un festival”. Bien se vale que o gilipollas d’acampada, a la fin, ye mortal y le acaba calendo dormir. Asinas que, ya de tardes, a resta de personas podemos vengar-nos fendo-le lo mesmo arredol d’a suya tienda.

Como cuento que tot qui leye isto sabe, voi ta totz os festivals que puedo. Ye una d’as mias grans aficions. Ni se me pasa por o tozuelo prebar de dormir meyo bien, por eixemplo, en o Viñarock. Son 80.000 personas acampadas en una fiesta que ye ubierta 24 horas a o diya. Ye imposible que o ritmo de todas se acompase. No me refiero a la chent d’os grans macrofestivals.

Charro d’atros chicotz como o PIR, Esfendemos a tierra, Carrasca Rock, etc… an que o publico acampau no pasa d’a centena de personas. De verdat, gilipollas d’acampada, de todas as hectarias que tienen Aragüés d’o Puerto, Artieda u Exulv, no tiens garra atro cabo ta expresar-te que en l’acampada? En Artieda mesmo ye institucionalizada la puerta d’o pabellón como punto de trobada d’as gaupaseras. En Exulv y Aragües bi ha bars que ubren bien luego de maitins. Y campo ta aburrir. 

Puedo entender que belun plegue en a tienda una mica zorro y se quede de capazo con bella amiga, charrando una mica más fuerte d’o normal. No soi charrando d’ixo. A la fin, os festivals tienen un punto karmico y por un regular, o gilipollas d’acampada remata pagando as conseqüencias d’a suya radida intelichencia. Pero entremistanto ya nos ha dau o maitin.

jueves, 27 de agosto de 2015

Etiquetau

Fa ya bell anyo faciemos una trobada en Madrit de companyers d’una interpresa an que treballaba. Un d’ells prencipió a preguntar a la resta por o suyo signo d’o zodiaco. A la fin plegó lo mio turno, encara que yera prebando d’amagar-me ta escusar-me haber-le de refusar. Quan me preguntó o signo mio le respondié con un “mira manyo, no me defino ni como hombre, como ta encasillar-me en una chorrada d’ixas”. No yera una respuesta que hese pensau. Me salió de bien adintro. L’hombre se quedó enarcau de tot y, encara que insistió una segunda vegada con un “pero, quan naixiés?”, cuento que o mio luengache corporal le fació revlar.


Aquello me fació dimpués pensar sobre tot l’etiquetache que somos sometius. Ixe encerrinamiento que bi ha en trestallar-lo tot en categorías zarradas. Por un regular con foscas intencions antimás. Porque qui etiqueta, masiau a soben, lo que quiere ye que a chent de tal u qual colla no tiengan os mesmos dreitos u sigan refusaus de bella traza.


D’etiquetas en ista vida, siempre me’n ha sobrau. Nunca no he sabiu guaire bien como definir-me politicament, por eixemplo. Encara que si me preguntas por qüestions en concreto te sé responder. Fa tiempo facié un test d’ixos que te va preguntando por as opinions sobre temas politicos y me situaba en un socialismo radical. “Pues muito bien”, me pensé, y continé alparceando Facebook. Siempre que me preguntan por ixo, contino sin saber definir-me como una cosa u atra. As definicions, ta otri.


As zapatistas lo tienen bien platero y levan con argüello a indefinición (1). U millor dito ixa propia definición. Dillá d’as etiquetas que les hesen levau ta una ortodoxia de mal aplicar en un territorio como lo chiapanenco, habioron de fer-se a suya propia teoria politica, alazetada en ideyas “de cuchas”, prou que sí, pero fendo un camin propio y,encara que pareixca imposible, pragmatico de vez que utopico.


En ixa tendencia mia a refusar as etiquetas, me sorprende a-saber-lo o goyo que le fa a la chent autoetiquetar-se y ficar-se aintro d’un d’ixos truixos. Y mesmo más me soprende a poca reflexión que fan antes d’etiquetar-se. Una d’as que más curiosas me pareixen y que ye sinyalera d’a nuestra sociedat ye l’etiquetache relichioso. A soben leyemos ixo de “o X % d’a población espanyola se define como catolico”. A ilesia catolica ye practicament o solo argumento que tienen ta esfender toda mena de inchusticias, privilechios y demás. Pero, como ya comenté bell diya por Twitter, caldría cambiar la pregunta. De feito, caldría fer-ne quantas, ta definir a la población como catolica u no pas. “¿Creye vusté en la transubstanciación? ¿Y en la trinidat? ¿Qué opina sobre a vericidat de l’antigo Testamento? ¿Quantos pecaus ha cometiu ista semana? ¿Quantas vegadas ha iu t’a ilesia en o zaguer mes? ¿Quantas vegadas se ha confesau? ¿Plegó virchen t’o matrimonio? ¿Creye que o Papa ye o portavoz de Dios en a tierra?” serían preguntas millor feitas y que, probablement, fesen baixar prou o porcentache de catolicas.


Lo que uno ye u no ye, siempre ye de mal definir. Si estar un hombre ye gronxiar-te con o futbol, fer-te bamba d’as conquistas sexuals con os amiguetz, ninviar toneladas de porno por WhatsApp, quedar-te en a barra entre que tanye a orquesta, ...que no conten con yo. Os mios chenitals no definirán a mia personalidat. Ixa uellada tant heteropatriarcal que s’imposa socialment d’a masculinidat fa que me trobe muito incomodo masiau a soben, u que tienga bien pocos amigos con “o”.


Cuanto a la identidat nacional, a definición tamién gosa d’estar un aria de mal etiquetar. Cuento que os espanyolistas no saben cuanto han feito por l’independentismo en asociar inevitablement a identidat espanyola a o maltracto animal, l’apolochía d’o carnivorismo, a relichión catolica, l’heteropatriarcau, a galvana, o monolingüismo y a “picaresca” como argüello,  …. y tantas atras cosas. Tot resumiu en ixa repolida frase de “Si quien a un Viva España con un Viva no responde, si es hombre no es español, y si es español no es hombre”. Pues ye claro, ni hombre, ni espanyol.


Zapatero primero y Iglesias dimpués han prebau de costruyir una identidat nacional espanyola alternativa. O primer con aquello d’o patriotismo constitucional, con muit poco exito. O segundo con bell remedo d’o patriotismo latinoamericano, que no acabar de chupir precisament. Os dos lo tienen bien dificil. Antimás de l’herencio de sieglos de construcción nacional espanyola, reforzaus por quaranta anyos de dictadura militar nacionalista y trenta y pico de nacionalismo banal no son de buen cambiar, asinas de rapiconté.


A identidat aragonesa, siempre supeditada a la espanyola, ye entendida por muita chent como una prolongación d’ista con bell rasgo propio. Concretament bella expresión floklorica, chilar una mica más, una mica de ruralismo y, sobre tot, un mayor odio a l’enemigo común que ye Catalunya. Y de cabo ta quan Euskal Herria. Creigo, u quiero creyer, que si l’independentismo aragonés bell diya trunfa, será porque habrá creyau una identidat nacional aragonesa en as antipodas d’ixe cazurrismo espanyol.

Por os chenitals mios me quereban meter una etiqueta, por o puesto an que naixié u vivo unatra, por as personas que me fan goi u tiengo sexo, as ideyas politicas mias, a mosica que ascuito, as drogas que prengo, as cosas que estudeo, as trazas de minchar,... y mesmo por a posición relativa que teneba bella estrela respecto a la Tierra fa bell sieglo. Pues no. Tot ye muito más embolicau que quatre etiquetas, y no tos feré o treballo facil.

NOTA:

(1) Copio a traducción un texto d'as zapatistas que charra sobre isto y que me pasó Arale d'aqui.
En buscando a l'otri, una y atra vegada fracasemos. A qui trobabanos u nos quereba menar u quereba que le menasenos. Bi heba qui se acercaban y lo feban con a intención de emplegar-nos, u ta mirar-se enta dezaga, siga con o recosiro antropolochico, siga con o recosiro militant.
Asinas, ta uns yeranos comunistas, t'atros trotskistas, t'atros anarquistas, t'atros maoístas, t'atros milenaristas, y astí les deixo qualque "ista" ta que metan lo que conoixcan.
Asinas estió dica la Seisena Declaración d'a Selva Lacandona, la más peligarcera y la más zapatista d'as iniciativas que hemos feito dica agora. Con a seisena a la fin hemos trobau qui se nos mira de frent y nos saluda y abraza y asinas se saluda y abraza. Con a Seisena a la fin los trobemos a vustés.

lunes, 24 de agosto de 2015

Universos de ficción

Una d’as criticas que más se gosa de fer sobre os comics Marvel, ye que pareixe imposible de seguir as suyas series sin saber tot lo que ha pasau en as decadas que levan escribindo-se u todas as relacions entre as diferents series. En lo que se clama l’Universo Marvel. Isto ye aplicable tamién a muitas atras obras de fantasía, superheroes u sciencia ficción: l’universo DC, Canta de chelo y fuego, Star Wars u mesmo L’amo d’os anillos son completos y complexos universos.

Ye verdat que pa entender completament qualsiquier d’istos universos cal leyer-lo tot, u a lo menos buena parte. Pero precisament en ixo ye an que tienen parte d’a suya gloria. O feito de que s’haiga creyau tot un universo ta una obra proporciona un scenario fascinant an que desenrollar aventuras y historias de toda mena. Un universo que as fans gosamos de pasar horas imachinando-ie aventuras y fendo-nos preguntas sobre ell. En a mia opinión, o feito de que ixas obras sigan tant angluciosas no nomás no ye un problema sino que me pareixe una parte muito important d’o suyo atractivo.

L’universo Marvel, por eixemplo, s’ha iu ixamplando dende que naixese en os 60 con bella serie y bell crossover (1) chiquet, dica las decenas de series que s’editan agora mesmo con crossovers cutianos, macroeventos y mesmo un universo alternativo clamau Ultimate, con una dinamica parellana. En os primers anyos no yera tant dificil seguir a continidat de tot l’universo. Os crossover y macroeventos yeran radius y, en tot caso, no afectaban a guaires series. Pero con o tiempo a cosa s’embolicó a-saber-lo. Hue ye practicament imposible conoixer de tot l’universo Marvel actual. Siempre que tiengas una vida normal, ye platero.

Pero ¿realment cal estar a o diya de tot lo que pasa en cada chiquet racón de l’universo Marvel ta poder disfrutar-lo? No pas. Personalment nomás merco cada mes as cinco series principals d’os X-Men. Tot un miniuniverso adintro de Marvel. Beluna ye practicament independient de tot y a resta tampoco no tienen tanta relación, ni entre ellas, ni con a resta de l’universo Marvel. A sola vez que sí que realment te podrías perder ye en os debantditos crossovers y macroeventos. Lochicament, si quiers enterar-te de por qué Cyclops se carranya con Wolverine y se montan cadagún un equipo, te cal leyer Scisma. Si quiers saber porque de bote y boleyo se pasó de que bi hese mutantes por tot a que no’n quedase que bella centena, te cal leyer Dinastía de M. Y asinas asinas. Pero as historias cutianas, te las puedes leyer tranquilament, y disfrutar-las prou, sin que te calga haber leyiu istas sagas ni as atras series. A etapa de Whedon y Cassaday en Astonishing X Men u a de Aaron y Bachalo en Wolverine & the X Men son eixemplos de historias bien buenas, divertidas, con calidat y que mantienen a conexión con a resta de l’universo Marvel, sin que calga ni estar a o diya de tot, ni haber leyiu as decadas anteriors de comics.

Os “universos complexos” (por clamar-les de bella traza), me dan a yo un alicient pa dentrar en una obra. O feito de que una autora (u autoras) construiga tot un mundo (u mundos) con bella coderencia me pareixe impresionant y creigo que enriqueixe a-saber-lo a obra, ubrindo un ciento de posibilidatz. Istos universos por un regular son ubiertos a que nuevas autoras adhiban personaches, creyen aventuras en a linia temporal principal u atras, reinterpreten etapas, etc… fendo-lo evolucionar y esdevenindo en un granizo exercicio imachinativo que muitas amamos. Star Wars prencipió como una cinta de sciencia ficción sin guaires anglucias. Por sí mesma yera una buena cinta, pero tot l’universo creyau dimpués, con decenas de comics, libros, chuegos de rol, videochuegos y cintas, me pareixe muito millor. Quedar-se nomás con a trilochía orichinal, antimás de un culturetismo gafapastil, creigo que ye perder-se voluntariament bella cosa más “trascendent” que no una simpla buena cinta.

En o caso de Canta de chelo y fuego, muitas tamién se queixan d’a cantidat de personaches y d’a complexidat d’as tramas. A yo ye precisament ixe feito lo que m’empenta cada bell tiempo a tornar a leyer bell espisodio d’a saga. Remerar aquella batalla, mirar de trobar ixa cita que diz Tyrion que puet estar que me de a pista finitiva sobre a identidat de Azor Ahai, fer alcordanza de qui yera ixe sacerdote que nombra Missandei y que me sonaba que en heban charrau antes, … Qui quiera historias simplas, curtas y autoconclusivas puede leyer Os cuentos de Dunk y Egg. Los disfrutará, sin dubda, porque son buenas historias. Pero qui los leyemos conoixendo todas as relacions con a resta de l’universo de Chelo y fuego trobamos sentiu a ixos chiquetz detalles que deixa a ixambre Martin por os libros y que tanto goyo nos fan. Iste caso de ye buen contimparar. A serie de televisión ye muito más simpla que no os libros y, precisament por ixo, muito pior en a mia opinión. Qui viyen nomás a serie de TV se pierden uns personaches muito millors costruyius y una tramas muito más coderents que, en TV, talment no funcionarían.

Diz Martin que no quiere que dengún que no siga ell escriba u contine a Canta de chelo y fuego. Se puede autoenganyar tot lo que quiera, pero internet ya ye rebutient de fanfics (2) (yo mesmo soi treballando-ne en una) y soi seguro de que quan se canse u se muera, lo que pase primero, ell u os suyos hereus, venderán os dreitos u, simplament, deixarán fer.

A complexidat ye un punto a favor, no pas en contra. Con Arale tenemos un pleito perén. A ella no le fan goyo os chuegos embolicaus como Magic y a yo os simples como o Parchís. Con o Parchís me aburro de tot. Cal nomás quatre normas basicas ta chugar y no bi ha guaires opcions estratechicas. De feito qualsiquier chuego más simple que o Risk me resulta un catenazo. Cuesta d’aprender a chugar a Magic, prou que sí. De feito nunca no se deixa d’aprender a chugar. Igual como en l’Universo Marvel, Star Wars u lo que sía, nunca no se deixa de descubrir nuevas historias. A complexidat ye maravillosa encara que calga fer más poders ta disfrutar d’a suya polideza.

Asimov, en bell inte, debió fer-le aprecio a ixa complexidat. De la trilochía orichinal de Fundación, que ya yera prou angluciosa, s’ixampló a cinco y dimpués siet libros. Pero lo chenial de tot, estió quan consiguió conectar-los con as sagas de Robots y Imperio que tamién heba escrito, creyando asinas tot un relato d’a historia futura d’a humanidat. No sé como estioron os detalles legals, pero bell anyo dimpués d’a muerte d’o escritor, atros autors creyoron una Segunda trilochía d’a Fundación. No los he leyiu. No sé si son buenos u no pas, u si se considerarán canonicos (3). Pero adhiben nuevos datos y anvistas sobre una parte d’a historia d’a Saga de Fundación, que siempre ye bien. Sisquiá atras autoras continasen escribindo historias ambientadas en ixe universo que Asimov nos deixó. Y si son una mierda, con no considerar-los canonicos, prou.

Que, de cabo ta quan, calga reinterpretar-lo tot, como s’ha feito con Star Wars Legends, as cintas de Batman u se ferá o mes venient con tot l’Universo Marvel, tampoco no me pareixe mal. Ye lochico que dimpués de tantas anyadas, l’orichen de Hulk, u as primers aventuras de Avengers u d’os 4F queden desfasadas tanto tecnolochicament como social, cultural y en muitos atros sentius. U que calga reordenar tot lo material que se publicó sobre Star Wars sin brenca coordinación. Con Star Trek se fació muito bien en o reboot (4) d’a serie, asinas que cuento que a nueva trilochía galactica tamién lo ferá bien.

Asinas que bienvenidan sigan todas ixas autoras que miran de creyar ixos nuevos universos y emplir-los de personaches intresants. A las frikis nos proporcionatz horas y horas y horas de diversión, buenos ratos y debatz bien entretenius. 

NOTAS:

  1. Un crossover ye una historia compartida entre dos u más series de comics. Por eixemplo, a historia titolada “Vortice Negro”, publicada en istos zaguers meses, chunta personaches de Guardians d’a Galaxia (Guardians of the galaxy), Os nuevos hombres - X (New X-Men) y atras series en una aventura común que se publica un episodio en cadaguna d’as series.
  2. Fanfics: historias feitas por fans ambientadas en l’universo de bella obra. Por un regular, no oficials.
  3. O canon, en as obras frikis, se consideran os materials que recontan a historia oficial. Por eixemplo, en Star Wars, agora mesmo nomás son canonicas as seis cintas y bella serie de TV. Toda la resta de materials de comics, libros, etc… se consideran difuera d’a continidat y parte d’un universo paralelo clamau “Star Wars Legends” con a suya propia continidat.
  4. Un reboot ye tornar a prencipiar una serie sin tener en cuenta tot lo material anterior u dando-le una nueva interpretación. En a nueva Star Trek, por eixemplo, un viache en o tiempo fa que cambie bella condición d’a historia que bi heba dica agora de Star Trek y prencipien nuevas historias sin que calga respetar o material feito. Atro viache en o tiempo, o de X-Men: Diyas d’o futuro pasau, probablement provoque unatro reboot d’as cintas de X-Men, en haber creyau unas condicions que facioron que no morisen Jean Grey ni Scott Summers.