sábado, 27 de diciembre de 2014

Siempre s'ha feito asinas. Articlo de Carles Terès

Fa poco leyé l'articlo que traduzco contino en o blog de Carles Terès. En poquetas ringleras, i charraba de dos afers que m'intresan prou. L'un, ixe concepto tant raro que tien tanta chent d'o que ye "siempre" u "de siempre" u "de toda la vida". Ya en charré en un breu articlo en 2009. L'atro, sobre a "politica mosical" en as fiestas d'os lugars, a on que s'ha estendillau un modelo unico de verbena y/u punchadiscos con millor u pior criterio. Fa bells diyas viyeba a Los Jaques de la Sierra en concierto y me pensaba quanta diversión y que buena mosica se puede fer con nomás dos voces, un curdión y una guitarra. Igual como m'ha pasau en tantas y tantas rondaderas y actuacions de collas de mosica más "artesana" por decir-le de bella traza. Ixos que no tocarán a Bisbal (u sí), y fan mover-se a tot qui se i acerca, sin grans presupuestos ni aparatos (en os dos sentius d'a parola). Asinas que comparto la traducción d'ixe articlo, con aquell lema que fa anyos s'estilaba más de "¡garra fiesta sin gaiter!".

Siempre s'ha feito asinas (articlo orichinal "Sempre s'ha fet així" publicau en Esmolet)

Muitas cosas las acabamos fendo por inercia, porque "siempre s'ha feito asinas". D'istas trazas, s'ha manteniu as tradicions, os costumbres, as luengas. Afortunadament evolucionamos, encara que a soben ista evolución comporta prener rutinas allenas a las nuestras trazas d'estar. Y acabamos afirmando, d'istos nuevos costumbres foranos, que "isto siempre s'ha feito asinas".

Ye lo que pasa, por eixemplo, con as fiestas. Os mios convecins de Torre d'Arcas, saben que la Fiesta Mayor no ye a calendata más deseyada d'o calendario mio. No bailo guaire, lo confieso, y menos encara ixo que suena en as plazas mayors y poliesportivos, rai si tocan os zaguers exitos d'a radio u si as sinyoretas se cambean de ropa en cada canta. Me dicen siempre que en as fiestas "siempre s'ha feito asinas". Siempre? No. Cuentan que, antesmás, quan yeranos más pobres, veniban mosicos armaus con gaitas, tabals, mandurrias y guitarras. Diz la chent gran que se divertiban. Sí, y sin focos, flashes, lucetas ni altavoces chigants. Yeranos pobres y pareixe que ignorants. 

O primer de noviembre d'estianyo levemos t'o lugar una colla de chovens cargaus de guitarras, violins, mandurrias, gaitas y tabals. Portaban bell microfono y altavoz (ixo sí, modestos). Y malas que prencipioron a tocar, se viyó como s'iluminaba la cara d'a chent que empliba la plaza. Y totz bailando a lo son d'ixas ixotas, mazurcas y fandangos. Mesmo los pietz mios se me rebeloron y me portioron t'o uello d'o huracán (no, no heba zorriau).

Soi charrando d'a chornada adedicada a fer revilcar o "Ball del Poll", con a imprescindible y inestimable colaboración d’Espai de So, os chirmans Lluís-Xavier y Miquel-Àngel Flores y toda la Rondalla dels Ports. A cronica ya la podietz leyer en  Comarques Nord [viyer galeria fotografica] y en La Comarca. Nos divirtiemos muito: grans y chiquetz, chubilaus y chovens, mesmo los adolescents, siempre a la tisva d'os chiflius d'o suyo smartphone. Tot isto fa que me qüestione si cal tanta parafernalia, tantos decibelios ta fer fiesta. Y si mereixe la pena renunciar a tantas cosas t'aconseguir tant poco. No sé. Talment ye cosa d'a edat.

 

jueves, 18 de diciembre de 2014

O trango ta dezaga que cal fer de cabo ta quan

Fa bell mes, por qüestions laborals, estié pendient d'a votación que se fació en a Universidat de Zaragoza sobre si se sacaba la convocatoria de setiembre. Dende meses antes d'a votación bi habió un proceso de debat y negociación prou largo. Como yo ya no soi universitario le preguntaba a soben a un zagal que conoixié en ixas envueltas, creigo que de EDU, por cómo iba la cosa. En una d'istas, preguntau por cómo iba la negociación, nos prencipió a recontar no se qué movidas de una moción de censura a o president d'o Consello d'Estudiants u parellano. 

Yera bella cosa que me la bufaba. Lo que m'importaba yera si iba a haber-ie setiembres u no pas. Tot lo proceso, os cargos que tenese zutano u mengano y tot ixo me importaba tanto como saber qui estió lo ganador de Gran Chirmán 8. Manimenos ta qui charraba yera la qüestión important. Mesmo cuento que creyeba que nusatras, qui l'ascuitabanos sabebanos de qué ostias charraba. Que no ye o caso.

Conoixco prou bien ixa sensación. La he vivida un ciento de vegadas. Yo tamién estié representant d'estudiants en Claustro y Consello de Gubierno d'a Universidat, entre atros organos internos. Soi estau en atros organos de partius politicos y d'asociacions y organizacions de toda mena. Adedicando muito, pero que muito, d'o mio tiempo, que sacaba d'o mio ocio u mesmo d'o mio treballo.

Ye masiau cutiano que perdamos a distancia que nos fa viyer os problemas reals, y a grandaria real de cada problema. A yo tamién me pasó creyer que lo important yera una coma aquí u alla en iste negociau de tal documento, sin parar cuenta de que talment as cosas importants, as que cambiarían a vida d'as afectadas no yeran ixas. Lo que ta yo yera un mundo, como podió estar a politica universitaria en un tiempo d'a mia vida, en realidat intresaba poco u menos. Os motivos dan t'atro post, pero lo cierto ye que o 99% d'as decisions que podiemos prener-ie, por as que tantismo luité, no cambioron guaire u mica a universidat. Y prou que sisquiá intresoron a o 99% d'as afectadas.

En o treballo pasa parellano con una companyera. Qualsiquier chiquet inconvenient ye tot un mundo ta ella. Pareixe que maitin vaigamos a baixar a persiana porque nos han meso tal u qual entrepuz. Ye incapable de viyer a uellada que tienen os clients sobre o treballo nuestro y como se la bufa ixe gran entrepuz que ha trobau.

Quan tot isto pasa, quan somos absorbius de tot por o revolvín que ye tant dificil de salir-ne, hemos de fer un trango enta dezaga, aturar un momento y mirar-nos arredol. Viyer qual yera l'obchectivo que tenebanos quan nos embrequemos en a movida que siga y si lo que somos fendo aduya u no pas a conseguir-lo. Charrar con totz ixos referents morals, politicos u eticos externos a la movida en qüestión y preguntar-les que'n opinan. Viyer o cuadro en o suyo conchunto. Porque o Gernika u La Gioconda, vistos a 10 cm, pierden muito, por muitos detalles curiosos que les podamos trobar.

Ye ixe tamién un d'os mals que ha afectau a lo modelo de democracia "que todas nos hemos dau y que guarencia la paz y convivencia de totz os espanyols". Ya no charro d'os politicos "malos", de qui furta u que se'n aprofeita. Charro d'as politicas honradas que sí que quieren prebar de fer una sociedat millor, pero que a pur d'anyos treballando-ie han esdeveniu politicas profesionals que adedican tot lo diya mientres decadas a fer papelotz y a tricolotiar-se por comas absurdas en documentos absurdos, ixublidando os problemas reals y cutianos d'as gubernadas u chestionadas.

No repitamos errors. Talment de cabo ta quan cal aturar. Prener-se un ratet y una biera con ixa amiga que fa tiempo que no viyes y preguntar-le como le va la vida, que problemas tien, como vei la suya ciudat y o suyo país y parar cuenta d'o important. Y si bell diya ganamos a universidat, a ciudat, a revolución u lo que sía Respice post te! Hominem te esse memento!

viernes, 12 de diciembre de 2014

As mias series: Community

Creigo que nunca no l'he agradeixiu prou a Paul que me charrase d'a serie con que foi devantadera d'ista nueva sección, que ya caleba. Community, como atras muitas series, prencipia una mica dandalosa y sin definir-se guaire bien. Un poquet como Big Bang u mesmo os Simpsons. Pero china chana va costruyindo uns personaches y situacions que fan una serie, en a mia opinión, bien divertida y orichinal.

A serie prencipió en 2009 y ha gravau ya cinco temporadas, con dos remangos de cancelación. A seisena la ferá Yahoo! online, por lo que pareixe. Raro se me fa que haiga endurau tanto, en estar una serie con una humor una mica esferent a lo que somos feitas en as comedias yankees, pero mientres la faigan podremos continar gronxiando-nos.

L'argumento ye a vida d'una colla de personas que estudean en a Universidat Comunitaria de Greendale. Ni conoixeba, ni encara tiengo guaire platero lo que ye una Universidat Comunitaria en EE.UU. pero, por lo que dicen en a serie, be d'estar bella mena d'Universidat con poco nivel educativo y endrezada t'a chent sin recursos economicos.JJeff, un d'os protagonistas, ye un advogau d'exito, que se descubre que no tien garra titol y, alavez, no puede exercer d'advogau, por lo que decide d'estudiar en a Universidat de Greendale t'aconseguir-ie un titol antes con antes, en estar o camin más facil.

Astí conoixe a la resta d'o reparto. Toda una crica de frikis, cadagún d'as suyas trazas, que china chana imos conoixendo. En a primer temporada, os caracters encara no son guaire formaus, pero dende a segunda ya tenemos uns personaches bien feitos y prestos de tot ta fer-nos redir.

O ser humano, a "mascota etnicament
neutral" d'a Universidat
Abed ye un estudiant prou intresau en a cultura popular, más que más en a televisión. Fa terne que terne referencias a la TV y o cine y ye o personache más friki, en o sentiu actual d'a parola. Britta ye una activista politica con arrienda contradiccions. Shirley una muller negra esvurciada prou catolica y que fa una mica de mai de totz. Troy, o tipico sinsustancia capitán de l'equipo de futbol americano, pero que ye muito buen zagal y que fa muit buena pacha con Abed. Annie ye una mesacha que feba siempre sobresalients en clase y que ye a más choveneta y inocent. Y Pierce, interpretau por Chevy Chase, ye un viello racista, clasista, masclista y representación de tot lo pior.

Antimás, van apareixendo una ripa de secundarios tant buenos u millors que muitos d'os protagonistas. O decano, aficionau a travestir-se y enamorau de Jeff. O profesor chino d'espanyol Beng, un d'os personaches más bizarros (y ixo ye bien dificil) d'a serie. Magnitude, con chicotas pero chenials aparicions. Leonard, "Pulseras d'estrela", y muitos atros menos cutianos, pero con papels bellas vegadas granizos.

A humor ye bien absurda y orichinal. Fan muitos episodios "especials", que ixo siempre fa goyo. Un a on que se fan monyacos estilo videochuegos 8-bits, atro con monyacos "Jim Henson", qualques especials con barallas de pistolas de pintura, mosicals, ... de tot. Entre as debantditas referencias populars, bi'n ha continas a Dr. Who, que os personaches rebaltizan como "L'inspector espaciotemporal".

Resumindo, Community ye una serie rara. Que probablement no ferá guaire goyo a muita chent, pero que a qui le cuaca ixa mena d'humor que i fan, no podrá deixar de viyer. Fetz-le una uellada, por que mereixe la pena. Y a vier si asinas conseguimos que se faiga una seisena y una sietena temporada, y as que calga.