viernes, 18 de octubre de 2024

Fer-lo facil (Cantando Manifiesto delirista, de Love of lesbian)

"Qué suerte que aún hay gente que lo hace fácil / Aquellos que consiguen que fluya bien". Manifiesto delirista. Love of lesbian.

Cada vegada que he de treballar con bella persona nueva, rai si ye por fayena u por activismo, me pregunto qué me trobaré y ruego a Rosendo que me toque una d’ixas personas que lo fan facil que’n charra Love of lesbian en lo suyo manifiesto delirista.

En l’atro cabo d’ixas personas, son los que lo fan tot dificil, que pareixe que les cueste vivir. Tot son entrepuces pa ixa chent. Entrepuces pa los que no proposan garra solución y chemecan cada vegada que i das alternativas. Rai como planteyes la fayena. Puez haber pensau mesmo en lo zaguer detalle, que trobarán cualque problema de mal apanyo. A sobén, acaban aceptando lo que siga pero no sin antes queixar-se, ploriconiar y fer-te pasar uns niervols innecesarios de tot. Son tamién vampiros enercheticos. Ixa mena de personas que te desmoralizan, que te cansan mas en diez minutos que en toda la chornada de treballo.

En abunda, d’ixa chent. Por ixo m’estimo tanto a las que lo fan facil, que son bien poquetas y de mal trobar. A ixas personas me las mincharía. No significa que sigan docils, que tot les importe igual u que tiengan una obediencia ciega, si no que fan d’os problemas circunstancias, proposan solucions, empatizan con la fayena de cada persona que fa parte d’a movida que sigas planteyando y, tamién como diz la canción, fan que tot fluiga.

N’i hai de grises, como cuasi tot en ista vida. Chent que ni fo ni fa, que seguntes lo día, como lo pilles, la rasmia que traiga u la pacha que faigaz. Y d’o momento vital de cada ún. Que cuan tiens un mal día u una mala temporada, te metes “repunante” -que diría lo chavalín Xuacu- y pareixe que tot te prebe malament. U a l’inversa, que si lo cierzo sofla a favor, tot se t’imple de flors y no i hai problema grieu ni cleta que no se pueda blincar.

La chent que lo fa facil ye la graseta ixa que le chitamos a la cadena d’a bici, que fa que deixe de esgarrillar y fer rudios y que tot lo mecanismo carrule suau. Ya que podese fer-me-ne la bamba, d’estar yo un d’ixos que lo fa facil y que Love of lesbian m’hese adedicau un tema. Manimenos, la verdat ye que no siempre ha estau asinas. Sé que a sobén m’he meso niquitoso y politicoso. Pero como dició un gran escritor, d’errors en femos todas, lo important ye qué en faigamos, d’els.

Asinas que dende habe tiempo que miro de fer fluyir millor la fayena, de dar importancia a las cosas que en veras en tienen y enfocar-me antes en la solución d’os problemas que en la busca de responsables y mesmo d’aivar-me si barrunto que foi estorbo. Dengún no ye esencial.

Si funciona, si soi una persona que lo fa facil u fa la trabeta, l’habrá de decir lo tiempo y las compas.

Nota: Iste post fa parte d'una serie clamada "Cantando" a on que pencho posts inspiraus por cancions de toda mena. Si tiens bella sucherencia, no dudes en escribir-me.
 

martes, 8 de octubre de 2024

Especial cursos d'aragonés 24/25. Tierra de barrenaus 11x02

L’acto de Devantadera de Nogara marca la fin d’un curso y l’empecipiar d’o siguient. L’alumnau que ha pasau por las nuestras clases presienta los suyos prochectos, replega los titols y, sobre tot, se chunta pa alparciar lo que s’ha feito en ixe vrano y fer plans pa lo nuevo curso. De cutio, antimás, se fa bella actividat y en ista edición me permitioron fer la gravación d’un programa con publico. Ixe que ya leva bel anyo y que ye l’especial sobre los cursos d’aragonés de Nogara.

En lo local de Treziclo, un repoliu centro social que ye mirando nuevos colectivos y asociacions que l’ocupen, nos chuntemos buena cosa d’alumnas, socias y amigas de l’aragonés. Faciemos un programa, como los que mas goyo me fan, con voces a-saber-las, los micros ubiertos y participación arrienda. Hora y meya dimpués, meteba la zaguer canción, empecipiaba a replegar cataticos y feba la comprebación de rutina pa descubrir que no s’heba gravau ni pon. Los electrofollez m’heban traicionau.

Superada la carranya, decidiemos de tornar a gravar-lo. En estudio, con l’aduya de toda la chent que pasó por los micros ixe sabado y, si fa u no fa, los mesmo contenius. En ista segunda emisión de TdB trobarás toda la programación de Pilars en aragonés que fa Nogara, una cronica d’a Devantadera, charrando d’os prochectos que se i presentoron y, prou que sí, la ufierta docent pa iste curso 24/25.

Nomás me queda agradeixer a toda la chent que s'estió en la gravación, a qui pasez por los micros y a las que tos quedez de publico, a Nogara por permitir-me compartir ixos raticos buenos y a Jorge y Antón por la suya colaboración en toda la fayenada que ye la organización d'a devantadera y los cursos.

Asinas que tanto si quiers aprender aragonés como si quiers fer-lo servir en un ambient seguro y amable, en Nogara tiens lo tuyo puesto. Ascuita, comparte y difunde!

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.

Programa #175

 

lunes, 7 de octubre de 2024

Chutes pilaristas

No sé si por lo cinismo que diz que t’entra con la edat u por que la situación politica ye en veras tan malisma como pareixe, en zagueras voi por la vida con prou pesimismo, caminando por ista ciudat que pierde personalidat por cada día, veyendo como las franquicias implen tot lo suyo centro esborrando comercios con decadas de tradición, peteniando por ixos barrios que han visto zarrar lo suyos centros socials con un teixiu asociativo bien feble, vivindo unas fiestas que han perdiu buena parte d’o suyo caracter popular.

Arriba Pilars con las ganas chustas y, de rapiconté, recibo en dos días dos chutes d’optimismo que me fan revilcar y pensar que encara i hai asperanza, que por muitas milongas que nos recuenten los medios somos un ciento las que treballamos terne que terne pa transformar lo nuestro mundo y lo nuestro país.

Lo primer chute vinió de man de l’antipregón de Radio Topo. Empecipió con una pasavilla por las carreras madaleneras. Aturando en los bars, recibius con buena amabilidat y simpatía por clients y treballadoras d’a hostelería fuemos arrocegando a la chent ent’o puesto a on que se feba la fiesta. Y astí, en aquella replaceta, fue plegando chent y mas chent, emplindo cada metro cuadrau. Bi habió firme borina, prou que sí, pero tamién reivindicación. Contra las infiltracions policials, por eixemplo, y por la libertat d’información, como pertocaba en un acto organizau por una radio libre. “El telediario es una mierda pinchada en un palo”, rezaba una viella pancarta con lo luengache claro y contundent propio d’a Radio. Los punyos se devantoron y las gargamelas patioron por los chilos que cantoron lo Canto a la Libertad de Labordeta. Por los altavoces sonoron cancions que no i cullen en las radioformulas y en luengas que tampoco no i troban puesto.

Radio Topo y toda la chent que s’acercó ta l’antipregón me furnioron d’ixa sensación, que ixuplido de cabo ta cuan, de que l’autochestión funciona, de que la organización horizontal y asemblearia ye capable de tot. Una nueit mas se sintió tot lo carinyo que centenars de personas amostroron a qui luitamos cada día por fer arribar atros mensaches y atras envistas.

Encara con lo chute -y lo reseco- de l’antipregón, se barruntaba lo concierto de La Ronda. Se’n charraba por los rez socials y las primers prebatinas de quedada se preixinaban por las colletas de whatsapp. La Ronda de Botaña, en Pilars, me fa siempre un poquet de galvana. M’estimo mas de veyer-los en bel lugar, en un ambient mas tranquilet y intimo. Pero cal estar-ie. Un ratet antes d’o concierto los bars d’a redolada rebuten aragonesismo. Capazos y amiguez, compas, excompas y a fe que bel futuro compa, fendo hordios y canturriando las favoritas. En la Plaza d’o Pilar, chent a boticiegas aguardando a que empecipie. Los rondadors son figuretas a lo fundo y he de mirar-me ent’as pantallas chigants pa enterar-me d’o que pasa sobre l’escenario. Cuatro cuatribarradas baldaneyan por devant. Beluna, con estrela. La mía, en casa, en bel calaixo be d’estar.

Con las primers notas, en un petén, recuerdo por qué La Ronda ye tan gran y por qué importa igual en qué formato vienga. Siempre emociona. Pa una vegada que no iba como un cesto, decidié de paladiar con ficancia las suyas letras.

Si se nos cae la casa se vuelve a levantar. El camino que unos hacen otros lo han de deshacer. Resistir es ganar. Cruzad ya los puertos viejos guerrilleros reconquistemos el país… 

En unas, glarimeta. En atras, rabia. En cualcuna, asperanza. Y en todas, amor por la tierra y la suya chent. Un mensache, que tot y tirar prou de recosiro, s’imple d’optimismo y de ganas de luitar. Charran de l’aragonés, d’a despoblación, d’a explotación d’os recursos naturals, de l’exilio, d’a migración, d’a nuestra historia y lo nuestro futuro, charra d’o que ye important, meten lo foco en lo que nos toca, en lo país real. Charran de tu, de yo y de todas nusatras.

Me quedo con lo de ¡No añoréis lo que ya fuimos!...¡Soñad lo que aún seremos! y a seguir fochando por l’Aragón que queremos.

En rematar lo concierto, la mayoría en jopa, d’a Plaza. Lo d’o Jotalent interesa prou menos. ¿Y Aragón? No es el Pilar ni la jota ni Torrero.

A pesar de toz los esfuerzos d’o Heraldo y atros medios y de toda l’aculturación espanyolista, La Ronda sigue movendo masas, Radio Topo arrocla a una patacada de chent que amenista d’atra información y a yo, en dos días, m’alegran los Pilars con dos chutes d’activismo que me motivan prou. Gracias.

viernes, 27 de septiembre de 2024

Toros en aragonés

Un medio de comunicación publico habría de fer honra pa l’acceso a lo dreito a la cultura d’as personas a las que se diriche. Habría de reflexar, tamién, ixa sociedat, en toz los suyos aspectos, sin deixar-se-ne a dengún. Nomás por ixas razons sería prou pa exichir que en Aragón TV, y en tot CARTV, bi hese una presencia important d’aragonés y catalán. Mas que en lo suyo millor momento, con Charrín charrán y A escampar la boira emitindo-se. Pero ye que, antimás, dende una envista de simplas audiencias y interés cheneral, s’habría d’apostar firme por ixa mena de contenius.

Muitas activistas por la luenga repetimos dende habe anyos que la sociedat aragonesa tien interés arrienda por lo suyo patrimonio lingüistico y ixo que a sobén desconoixe la suya amplaria. Isto no ye nomás una sensación u un lema propagandistico. Se puet veyer en datos obchetivos y en la experiencia personal de cualsequier que s'embreque en ista luita. Toz los anyos Nogara imple las suyas aulas d’alumnau. No s’adube a fer mas clases, a amostrar la luenga a mas chent. Toz los cursos recibimos clamadas de concellos y asociacions d’adintro y difuera de Zaragoza que nos demandan cursos pa la suya chent. Y toz los cursos nos quedamos sin poder cubrir ixa demanda. L’asociación ya fa cualcosa que habría de fer l’administración, pero, pa forro de bota, lo gubierno aragonés leva decadas sin atender una demanda popular d’acceso a la cultura aragonesa y a lo suyo patrimonio lingüistico y negando, por tanto, parte d’os dreito lingüisticos d’a suya ciudadanía.

Por a-saber-los lugars d’o país, cada vegada que se fa una charradeta, una presentación, un concierto, cualsequier acto en u sobre l’aragonés, l’exito ye total. Salas plenas y firme interés. Preguntas, reivindicación, ganas de saber-ne mas. L’aragonés ye amagau de tot y, malas que acucuta una miqueta, se troba un pueblo que quier conoixer-lo. 

Los datos d’audiencia de Charrín charrán yera bien buenos. De mal millorar pa un programa que s’emitiba en horarios caoticos y que yera de tot en aragonés y, por tanto, en teoría enfilau nomás pa bels mils de personas. Lo suyo exito ye unatra preba d’ixa sete de luenga que tien lo pueblo aragonés.

Lo prochecto de O zaguer chilo leva seis edicions y una sietena en gravación. Ixo suposa que han pasau 120 bandas mosicals pa fer las suyas 120 cancions en aragonés. La mayoría, sin tener ixa luenga por transmisión familiar. Artistas de toda mena y de toz los libels. Lo mundo de l’arte y la mosica amuestra asinas firme sensibilidat por l’aragonés.

Manimenos, en ista lechislatura, s’ha acabau con lo poco que bi heba, con ixos primers pasez que s’heban feito ent’a normalización lingüistica en los medios publicos aragoneses y, pa forro de bota, s’apuesta por que tornen a emitir-se corridas de toros

Igual como l’interés por la luenga se puet comprebar por toz los cabos, las tendencias sobre los toros son contundents. Por cada día ye mas radida la chent que le sigue fendo goyo ixa tortura animal que, en la mayoría d’as suyas manifestacions, nomás se mantien por una inercia historica. Porque ye "lo que s'ha feito siempre", sin cuestionar si se podrían fer unas fiestas millors. Los toros, las vaquillas y toda ixa mena d’actos, sin entrar en valoracions eticas, son un catenazo que aburre a la mayoría d’a población. En los puestos a on que, por bella razón, se deixan de celebrar, pocas vegadas i hai demanda pa que tornen. Cuasi dengún no los troba a faltar. Son, antimás, bien caros, comprometendo los presupuestos festivos. Como deciba Ixo Rai!: faltarán perras para otras cosas, pero aquí gastan un millón. Con los diners d’a tortura se podría financiar toda mena d’actos culturals y festivos u, simplament, achustar orquestas millors, mas animación infantil y un ciento de cosas.

No i hai garra motivo pa promocionar los toros en la TV publica aragonesa si tenemos en cuenta l’acceso a la cultura y l’interés d’a ciudadanía. Si que n’i hai si l’obchetivo ye indentitario, y en ye. Si lo que se quiere ye esborrar la cultura aragonesa y asimilar-la a ixa mala traza, decadent y cazurra, d’entender la espanyola.

S’habrá d’exichir que CARTV torne a apostar por la cultura. S’habrá de recuperar pa lo pueblo los medios publicos. Tanimientres, y tamién cuan lo consigamos, nos acubillaremos en la cultura popular, de base, en asociacions y medios de comunicación que no le debemos cosa a dengún, y que construimos y treballamos por desfender y difundir lo nuestro patrimonio cultural y lingüistico. Ixo, nunca no nos lo podrán sacar.

jueves, 26 de septiembre de 2024

Contra las mías cunyadadas (Editorial de TdB 11x01)

Panxo, cantaire de Zoo (y Orxata sound system, y Rawpublik…) parlaba en la canción Correfoc de matar a eixe fatxa que portem endins. Cuento que no pas un facha, pero sí un cunyau, yera qui me poseyó cuan, en rematando l’anterior temporada, criticaba y maldeciba lo saxofón, un simple instrumento que a dengún no le ha feito mal. Que talment, pa lo mío criterio, se’n abusase en bella epoca, u millor dito, que lo incluyisen en seguntes que oblidables collas, no ye chustificación pa la quimera que i amostré. No ye tanto lo feito de criticar lo saxofón, que ya veyes tu la trascendencia, que nian pateixe en estar un ente inanimau, sino las trazas. Lo feito de soltar una opinión de mierda en un programa que se’n queixa terne que terne, d’ixo mesmo. Las mas viellas d’o lugar remerarán aquello de Si yes farto de cunyaus, ascuita Tierra de barrenaus.

A modo de chusticia divina, viengo d’un vrano de grans y buens saxofons. Dende la patacada que circuloron por Mezquita d’Exarc en lo Tamborilé dica los dos que sonoron en lo concierto de Iseo & Dodosound en Pirineos Sur. Dende TdB, respeto y admiración enta todas y toz los que buforon ixas notas.

Viengo, venimos, d’un vrano pleno de saxofons y de mosica. Viengo d’a millor epoca de l’anyo, ixa que Carolina Durante califica de perfecta y que, de tanto que’n ye te fan goyo mesmo “las putas gaviotas”, Viengo de vacacions, d’ixuplidar en buena mida la maquinaria capitalista, la chefa, los clients y los malos companyers. Viengo de no ubrir ni una excel en semanas. Viengo de desconectar de tot, de tener lo mobil meyodía en modo avión, d’amortar alarmas y dedicar-me a querer-me. Viengo de baixar pinyón y roda a monico, de gustiar paisaches y chupir-me d’ulors, de correr nomás por esporte, d’escribir a lo viello, en libreta y con boli. Viengo de no imposar-me quefers, de no autoexplotar-me, de deixar aganau, mesmo fambrudo, a l’algoritmo y que se joda buen rato. Diz, digo, que emitir nos fará vencer. Y callar-nos de cabo ta cuan y ascuitar lo mundo un ratet, nos fará emitir millor.

Agora, ya s’ha acabau. Toca tornar a producir, de vez pa y contra la maquina. Trenco lo silencio estiver y torno a dar mal. Ya callaré a l’atro chulio.

lunes, 23 de septiembre de 2024

Una nueva temporada. Tierra de barrenaus 11x01

Ya somos tornaus. Dimpués d’o mereixiu descanso estiver nos fiquemos en lo cado d’o taboner pa empecipiar una nueva temporada, la oncena, d’ista aventura radiofonica que ye Tierra de barrenaus. Ye una tornada con ganas a embute, de fer radio, de colaborar a la difusión y dignificación de l’aragonés y de ascuitar y dar voz a todas las iniciativas d’a buena chent que treballaz por la nuestra cultura y los nuestros dreitos colectivos.


Y precisament ixa queremos que siga lo sinyal d’ista nueva temporada: la vuestra colaboración. Aguardamos en candeletas que nos faigaz arribar todas las vuestras inquietuz: convocatorias, noticias, propuestas, cancions… Tenemos los micros ubiertos pa tot lo que nos contez. Contactaz-nos a traviés d’os rez u en tierradebarrenaus@gmail.com.

En iste primer programa hemos quiesto empecipiar con una d’as nuevas seccions, Pase de prensa, a on que comentaremos noticias de rusient actualidat u no pas tanto. Trayemos tamién una patacada de convocatorias, borineras y luitaderas, pa que no tos perdaz cosa. Beluna d’ellas, locutada por ixas primers personas que fez parte d’a Loquería d’iste curso 24/25, a on que lo programa fará lo suyo deceno aniversario.

Seguindo con las iniciativas participativas, queremos celebrar la tornada t'os escenarios de Mallacán, lo grupo que tanto fació por l'aragonés y que, en ista chiqueta nueva etapa, tantas alegrías nos ye dando. Pa ixo, tos proposamos que nos faigaz arribar los vuestros mensaches sobre lo grupo, recontando como los conoixiez, cuals son los vuestro temas favoritos, cosas que haigaz viviu en los suyos conciertos, qué tos han feito sentir u lo que tos pete.

Asperamos que tos faiga firme goyo y que prencipiez a dar-nos feedback de camín. Tendrez la oportunidat de fer-lo en persona iste siguient día 28, en la Devantadera de Nogara, a on que faremos un programa especial, gravau con publico, en l’espacio Treziclo d’a Madalena.

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.

Programa #174

lunes, 9 de septiembre de 2024

Lo silencio d'o vrano

Nota: La primer versión d'iste post s'escribió en la mía libreta de vrano, boli sobre papel, lo 9 de chulio de 2024 en Morillo de Galligo (Aragón)

Fa uns días un compa que s’adedica a l’amostranza deciba que en ixos momentos d’o curso (finals de chunyo) i arribaba muit canso. Los zaguers meses de docencia ben d’estar bien furos, por lo que veigo en todas las amigas y conoixidas d’o sector. Deciba iste zagal, con una mica de desaspero, que amenistaba silencio. Que la cachimalla feba masa estrapalucio. Deciba, con voz floixeta, cuasi una mormor, que no deseyaba que una mica de silencio.

En ixo chustament consistiba lo mío primer plan d’o vrano. En buscar lo silencio. En ixa busca amaneixié aquí dende a on que escribo isto, lo camping Armalygal de Morillo de Galligo. Un puesto cerqueta de Zaragoza, troz d’ixe paradiso que ye Aragón, parafraseando a Silvia Cebolla.

Si nos metemos niquitosas, u literals, de silencio, tampoco no n’i hai aquí. Las carcanetas cantan de contino. No deixan de dar ferrete, como las alparceras d’a carrera a on que vivo en Zaragoza cuan las suyas fayenas les dan treugua y aduben a chuntar-se debant de casa mía. I hai ninos tamién, que, por muito educaus que sigan y por muito que tasament s’esten en lo camping porque tienen plans millors, son ninos, y los ninos fan rudio y cuento que ye bien que en faigan. Tamién i hai autos, claro. Porque en la nuestra sociedat siempre i hai autos. Tot y que, aquí, poquez y cuasi siempre aturaus. Belún mesmo electrico, que fa ixe sorollet cuasi imperceptible y diferent d’os de combustión que por cada día pareixen mas antigallas. D’aquí a no guaire en serán, d’antigallas, tanto como los carros de caballos u las casetes y amaneixerá bel carnuz que los reivindique.

No ye silencio sensu stricto lo que miro. Fuigo, barrunto que igual que ixe compa que’n charraba antes, d’o rudio en lo sentiu comunicativo, d’as interferencias. D’ixas que tiengo adintro, que a sobén m’empachan de poder decidir qué ye lo que quiero fer. D’ixas que no me permiten charrar con yo mesmo, preguntar-me cuals son los míos deseyos, t’a ón quiero ir, cómo, con quí. D’as que no me deixan conoixer-me, cuestionar-me cómo me va la vida, si ye tot bien u aceptable, que no ye poco, u me soi aconortando u b’habe que yera tot un zancocho y no heba puesto parar-ne cuenta.

No sé si ixe compa me leye pero creigo que lo rudio no lo feba lo suyo alumnau. Que sisquiá yera silencio lo que miraba. U no nomás silencio. Que lo que el y yo querebanos yera fer callar por un tiempo a los chefes y chefas que nos dan mal toz los días, a lo cunyadamen faixista encarranyau por l’amnistía, la Begoña, los mena-vampiros de l’IRA u ves-te-ne tu a saber qué invento. Quereba, por uns días, deixar d’estar-se en los rez, limpio producir, limpio consumir contenius. Que lo catatico mobil fese honra nomás pa saber l’horario d’a cafetería, l’orache de manyana y pa preguntar-le a ixe colega que tiens abandonau que cómo le va y mentir-le churando-le que d’iste vrano no pasa que t’acercas a visitar-lo.

No sé tu, compa, pero a yo m’ha funcionau. Levo tasament 24 horas aquí. Leyer, escribir, una mica d’esporte y poco mas. Y charrutiar con yo, que igual como a lo colega ixe que iste vrano a fe que visito, me teneba muit abandonau.