lunes, 5 de junio de 2023

Adéu, Ciutadans. Diario electoral 02

Fa cuatro anyos, en la investidura de Pedro Sánchez, Arrimadas no deixaba de fer momos. En primeras sinyalaba a lo recient nombrau president. Contino le deciba que se’n iría. Y acababa fendo lo cucullet como un personache d’as cintas de mafiosos. Lo partiu suyo lo lideraba Albert Rivera, ixe que bel anyo antes le preguntaban en l’Hormiguero si se veyeba como president. Yeran los buenos tiempos de Ciudadanos, lo partiu que lo president d’o Banco Sabadell heba dito que feba falta: un Podemos de dreitas.

Toz dos ya son en atros negociaus. Las ratas van fuyir d’o barco con los primers foradez y agora no i queda que cuatro irreductibles.

Creyeba que brindaría lo día que viyese lo naufrachio d’o partiu narancha, pero las sensacions son bien diferents. ¿Me’n foi contento? Prou que sí. Que Ciudadanos faiga fallita ye la certificación d’o fracaso d’un prochecto de dreitas que arroclaba voto de chent no tant de dreitas. Pero, en veyendo la noticia d’a, antes mas fature, agora caricacha Inés, abandonando lo suyo puesto, me trobé con bell sentimiento de tristura, por diferents razons.

La primer, por pura empatía. He visto dispareixer muitas organizacions y prochectos a on que he participau u por los que teneba bel carinyo. Sé lo que cuesta montar un colectivo y la pena que fa veyer-lo eslanguir-se. Asinas que cuan veigo bel caso asinas no puedo deixar de pensar en toda la chent que i ficó fayena y ilusión. En la militancia de base, que los cuadros ya tendrán bel apanyo presto en las interpresas que los financioron.

La segunda porque la desaparición de Ciudadanos no deixa popiello a lo votant facha. Toz los votos suyos los han replegaus PP y VOX. Bels pocos, lo PSOE. Lo suyo fracaso ye lo d’ixe centro liberal que preboron de representar antes UCD, CDS, UPyD y un ciento de partidez mas chicoz. Ye embolicau que funcione un partiu asinas en tener l’espacio politico ocupau por un PSOE de tot socioliberal y un electorau que se siente representau por lo PP.

La tercer, la mas practica. Barrunto que buena parte d’a victoria d’o PSOE y las izquierdas en las eleccions prepandemicas yera d’a división d’a dreita. Igual como nos ha pasau en istas municipals y autonomicas ¿cuántos votos a VOX y Cs se quedarían sin representación por bien poco? Que Cs no se presiente ye una mala noticia. Toz ixos votos de fachetas iban a ir t’a vasuera igual como fuoron muitos d’os nuestros en ista zaguer convocatoria. Que ye verdat que ya no en yeran guaires, pero toda piedra fa paret.

Asinas que sisquiá lo reconsideren, faigan caso a Edmundo Bal, y acaben presentando listas en tot l’estau conseguindo sumar en cada circunscripción un 0,1 % menos d’o que cal pa conseguir diputau.

jueves, 1 de junio de 2023

A prioris y posterioris: Diario electoral 01

Diz que i hai cambio de ciclo politico. Que plegan anyos de gubiernos de dreitas, chunto con lo ultrafacherío. Pareixe bella mena de maldición, inevitable, contra la que no podemos que encocolar-nos en posición fetal aguardando a que lo mal pase. Atros son mas optimistas y desfienden que encara tenemos la oportunidat de aguantar lo lapo que l'electorau nos ha fotiu y que, lo menos en l'estau quede un gubierno meyo civilizau. No soi un buen analista politico y no voi a iluminar-tos con grans reflexions que faigan chirar lo resultau, pero quiero aportar la mía envista sobre tot lo que pasa arredol d'istos meses electorals y, si puedo, fer honra pa que iste agüerro lo mundo siga un poquet menos mierda. Empecipio hue con iste Diario electoral, que no sé guaire bien encara t'a on irá.

A prioris y posterioris:

Las semanas d'antes d'as eleccions mas d'una persona me preguntaba qué iba a votar pa todas dos convocatorias electorals. Fa tiempo que desmitifiqué lo voto, que lo de fer-lo "en conciencia" m'importa prou poco y que las razons estratechicas me pesan muito mas que no atras. En primeras, pa las Cortz aragonesas toz los partius dignos de votar-se teneban asegurada representación. Pa lo Concello de Zaragoza, la situación yera prou mas dificil. Todas las encuestas que s'iban publicando en ixos días sinyalaban lo mesmo: que Zaragoza en Común, Podemos y Chunta Aragonesista quedarían arredol d'o 5% de voto, lo que menazaba con que pasase lo que a la fin pasó: que un, dos u mesmo las tres candidaturas se quedasen sin representación. I heba voces, ixos días, que consellaban concentrar lo voto en una u atra opción. Atras, iban a contramán, desfendendo que caleba forzar de bella manera que todas tres fuerzas en aconseguisen, de representación, apostando por un 10+2+2+2 = 16 que dase l'alcaldía a Lola Ranera, con lo refirme d'a resta d'a izquierda.

Voté a ZeC. No sin dudas. Las encuestas deciban que yera qui mas probabilidaz teneba de quitar concellers. Yera tamién la candidatura que mas me convenceba y que creigo que millor treballo ha feito en istos anyos. Asinas que chuntaba lo voto estratechico y de conciencia, con tot lo miedo d'o mundo d'entivocar-me y que Podemos y CHA quedasen por dencima y hese "aventau" lo mío voto. A qui me demandaba consello no le podeba responder. ¿Y si ZeC quedaban zaguers? ¿Y si teneban razón los de repartir voto? ¿cómo se reparte voto de manera eficaz? A la fin lo mío voto sí que contó, pero me podeba haber entivocau como lo facioron muitismos companyers que apostoron por las atras opcions.

A la mayoría d'os que me preguntaban les teneba igual a quí votar d'ixos tres. Yo les deciba que votaría a ZeC pero que no podeba dar-les garra razón de peso pa que no votasen a los atros dos, que no bi heba garra garantía de que ixe mas-menos 1% fese chirar lo resultau a favor d'una u atra lista.

Agora muitos carranyan a qui votó Podemos u CHA. Yo me veigo incapable. Lo marguin d'error d'as encuestas podeba haber fallau y que l'orden de voto hese estau bien diferent. Lo ret ye a rebutir de capitans A posteriori que entonan ixe "¿veyes como teneba razón?". Creigo, sincerament, que no bi heba garra razón de peso pa apostar por una u atra estratechia en lo momento que se presentoron ixas tres candidaturas a lo concello. 

Sí que i hai motivos pa carranyar a los responsables d'haber plegau a ixa situación d'as tres candidaturas. U las d'as cuarto de Uesca, que no en charro porque desconoixco mesmo mas. Ya se sabeba que ixo podeba suposar que cualcuna quedase difuera d'o concello. Mesmo todas, como pasó en Uesca. La rematadera estió la presentación de Aragón Existe en las municipals zaragozanas en unatra d'as maniobras sinsentiu que ha feito ixe ¿partiu? ¿plataforma? ¿penya? y que aduyó a fer venir la situación que tenemos hue en la ciudat. Se sabeba que isto podeba pasar y, con tot y con ixo, se tiró entabant. ¿Pa qué? ¿Por qué? ¿Tanto pesan los vuestros egos? ¿Tant grieus son las vuestras diferencias? ¿De verdat una candidatura de reivindicación d'o entorno rural y d'o territorio vuedo tien la necesidat de presentar-se en una ciudat de 700.000 habitants? ¿Cuals son las diferencias programaticas muncipals entre ZeC, Podemos y CHA? ¿Cuántas vegadas hesen votau diferent en la lechislatura d'haber conseguiu representación?

Lo clamamiento a lo voto util ye de buen fer a posteriori. Y bien perigloso, por cierto, ya que ixa linia de razonamiento acaba en un voto a lo PSOE, que ha contrimostrau istos zaguers anyos que cuan fa bella cosa d'izquierdas ye porque la izquierda le obliga, no pas porque se lo creiga. Pero lo que sabebanos todas, antes d'as eleccions, yera que lo escenario de que buena parte d'o voto d'izquierdas se quedase sin representación yera bien probable. Sisquiá haigan aprendiu. No nos ne queda atra si queremos evitar la barbarie que s'acerca.

martes, 23 de mayo de 2023

De cicloturismo. Tierra de barrenaus 9x18

Enfilamos ya los zaguers programas d'a temporada pensando en lo verano que tenemos a tocar. La mayoría ya somos barruntando lo ciento de plans que lo tiempo libre y lo buen orache propician. Asinas que tenemos la enchaquia perfecta pa charrar d'unatra manera de veyer mundo, de fer lo que claman turismo, que ye fer-lo en bici. Una manera barata y ecolochica d'arribar a muitos puestos de mal visitar movendo-nos d'atras trazas.

Arale torna t'o programa con la suya sección pa consellar-nos cómo aprestar ixas rutas de cualques días con la bici. Dende qué levar dica cómo planiar lo viache, pasando por cuestions hichienicas, propuestas de cursas u cualsequier atra cosa que se tos pueda ocurrir cuan te decides a vivir una d'istas aventuretas. En lo programa charramos tamién d'un anterior, de fa un anyo, a on que teniemos de convidau a Diego Colás. Y pa qui quiera leyer la cronica d'o viache que faciemos chuntos en bici por Euskal Herria, la puet trobar aqui

En l'apartau mosical no podemos deixar lo tema de Canal Roya que le han cantau Manu Haller, FurElGuti y Krevi en un rap bilingüe que, de nuevas, suena de pistón. Compromís y territorio, un temazo que heba de sonar en lo programa. Tamién ubrimos lo calaixo d'a canción pifola pa trayer un tema que cualsequier d'a mía edat habrá cantau capín un ciento de vegadas.

Antes de despedir lo programa, anunciamos la Feria d'o Libro de Zaragoza, que se fará en lo Parque Gran Jose Antonio Labordeta y a on que me podrez trobar las tardes d'o 5, 7 y 9 firmando libros y charrutiando con todas y toz los que queraz compartir un ratico literario.

Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.

Programa #147

viernes, 19 de mayo de 2023

La visita d'a craba

Lo lunes vinió a veyer-me la craba. Mas que una craba ye un boque, pero cuan estié conscient d’a suya existencia le clamemos la craba y con ixo se queda ya pa cutio. Cuento que tendrá bel nombre tecnico. Rai. Pa yo, la craba.

Cuan me visita, lo paso malament. Me foto tot lo día murrio. Bel rato mesmo anguniando. Tot arredol de yo ye una mierda. He d’amortar la radio porque cualsequier cosa que i digan me pareixe una faltada. En lo treballo toz los clients se me fan uns carnuzos que no quieren so que dar mal. A los companyers los trato sin modos, bien borde. La sola cosa que quiero ye estar-me solo, desenchegar lo mundo y compartir espacio nomás con ixa carranya que m’imple.

Aprendié, u millor dito, m’amostroron, que no i hai un motivo pa que vienga la craba ni tampoco no puedo fer guaire pa que se’n vaiga. Que he de fer-me a la suya presencia. Tot y que de cabo ta cuan m’enrista con la suya cornadura. Agora sé que ye cuestión de tiempo. Que a la fin se’n va. Talment s’aburra. U la caciegue entre las fuellas d’un libro u por las carreras en la corrida d’as tardes. U que no i culla en l’espacio que no deixamos la mía parella y yo en acarrazar-nos. U que se farte d’o capazo infinito con bel amigo. U bella combinación de cualcuna d’ixas.

Lo caso ye que acaba jopando y nian en paro cuenta. De rapiconté me trobo con que ha dispareixiu. Y torno a estar la persona, a ratos amable, a ratos ronyazas, que soi de cutio.

Ista visita tasament duró lo lunes. De tardes la craba yera ya luent y a l’atro día nian la columbraba. Atras s’han feito mas largas. Habe anyos, por un tiempo masa largo, creyeba que yera condenau a pastoriar-la pa la resta d’a mía vida. De cuan en vez me trobo con chent que, por las suyas trazas, me pienso que puet estar que tienga la craba a lo suyo costau, endizcando-le, enrestindo con la suya cornadura, esverrecando, sin deixar-le vivir tranquilo. Me fan ganas d’acarrazar-le, de decir-le “vai, nino, que ya se’n irá, no te’n faigas”. Pero qué me voi a saber yo cuan marchará, si nunca lo fa, u si ye la mía retolica u lo mío contacto lo que aprecisa.

U pior. Que me sé yo si no i hai craba y ixa persona no ye que un cretino. Que ixo tamién ocurre.

Asinas que si bel día me trobaz asinas nos tos pensez que soi d’ixos. Que nomás ye la craba. Ya se’n irá y tornaré a la normalidat. Tanimientres, perdonaz, por favor, las mías borderías.

viernes, 12 de mayo de 2023

Córrer sense por. Suenios y soniaderas.

I hai libros que t’enganchan a escape, que te pasas lo día aguardando a tener ixe ratico libre que aprecisas pa disfrutar d’a suya lectura. I hai libros que lo suyo final te deixa percutiu, habendo de prener-te un tiempo pa asumir lo que acabas de leyer, pa meter en orden las emocions que t’ha feito sentir. Córrer sense por (Non dirmi che hai paura) cumple todas dos.

En las pachinas suyas conoixemos la historia de Samia Yusuf Omar, una choven somalí que suenia con participar en los Chuegos Olimpicos representando a l’atletismo d’o país suyo. Suenia, tamién, con cambiar la realidat cutiana d’una tierra capuzada en una larga guerra, y d’unas mullers de tot sozmesas. La historia empecipia en la suya nineza en Mogadiscio, cuan correr ye pa ella poco mas que un chuego que compartir con los suyos amigos y familiars. Descubrimos asinas como yera lo dia a día de cabo d’os novanta y primers d’o nuevo milenio y las consecuencias d’a guerra en la sociedat. Por tot lo libro ye present tamién lo Viache, asinas con mayuscla, pa referir-se a la emigración ta Europa. En iste caso, a traviés de Sudán y Libia pa enfilar-se enta Lampedusa y entrar en Italia, tot y que lo relato podría trasladar-se perfectament enta atras rutas.

La historia ye recontada en primer persona.Giuseppe Catozzella, periodista y autor d’o libro, sabe fer-nos entrar con precisión en la pelleta de Samia, la suya protagonista. Vivimos con ella las suyas alegrías y tristuras, los suyos suenios y la frustración que suposa poseyer un talento y no tener las oportunidaz pa contrimostrar-lo. I hai vegadas que la novela te regala un optimismo impropio d’o mundo que tien Samia arredol pa, en atras, trucar-te con la dura realidat contra la que se rebela.

Samia Yusuf Omar existió, y iste ye lo relato d’a vida suya. No lo conoixeba y te recomiendo, potencial lector u lectora d’o libro, que te resistas a la tentación de buscar-la en rez. Dimpués, te percutirá mesmo mas. No ye de buen trobar libros que te leven por tantas emocions, tant diferents y menos encara tratando un tema tant dificil. La historia de Samia s’habría de conoixer muito mas y, pa ixo, Giuseppe Catozzella ha feito un treballo sobrebueno.

Non dirmi che hai paura (No me digas que tiens miedo), escrito orichinalment en italiano ye publicau en catalán por Sembra Llibres baixo lo titol Córrer sense por, y en castellano por Grijalbo como Correr hacia un sueño.

martes, 9 de mayo de 2023

Victorias. Tierra de barrenaus 9x17

Fa bel anyo escribiba un post sobre la redota, ixe sentimiento que tant a soben pateixco y que s'instala de camín en la vida de cualsequier activista d'izquierdas. En iste nuevo programa de Tierra de barrenaus viacho ta l'atro cabo, a fer-le una uellada a ixe atro sentimiento que tant poquico podemos disfrutar: la victoria. Dimpués de tot iste tiempo de militancias, me pienso que nos cal aprender mesmo a reconoixer-las porque, de cabo ta cuan, nian en paramos cuenta, de que hemos ganau. Ye verdat que cuasi todas las vegadas son victorias parcials, chiquetas, temporals y que no son que un chiquet paso entabant pa conseguir los nuestros obchetivos finals. Pero, sin deixar de luitar ni creyer que tot ye feito, reivindico celebrar ixos momentos, quere-nos una miqueta, espolsar-nos lo pesimismo y paladiar los fruitos que da la organización popular. 

Empecipiamos lo programa con un resumen d'as Chornadas d'as luengas d'Aragon que organizó Nogara entre lo 14 y lo 25 d'abril. Astí podiemos celebrar la victoria de tener a la fin una nueva grafía de l'aragonés, ya convertida en lei dimpués de publicar-se en lo BOA y que a-saber-las personas y organizacions empecipiemos a fer servir malas que se conoixió. Como toz los anyos, istas chornadas son tamién una celebración pa muitas personas que treballamos por cada día por l'aragonés y que, en ista semana, nos chuntamos pa reflexionar, compartir inquietuz y charrar d'o futuro d'a luenga.

Seguimos charrando de Canal Roya, lo prochecto que por agora s'ha conseguiu vulcar a pur de presión popular que fació que mesmo bella institución como los concellos de Chaca y Samianigo, refusasen la loquería y lo zancocho que suposa la unión d'estacions. Lambán contina con lo ferrete, fendo servir la estratechia de concarar a Zaragoza con lo territorio, pero ya no cuela. Ni ell ni Azcón tendrán facil fer revilcar lo prochecto, cosa que no dudo ni un segundo que prebarán de fer malas que pasen las eleccions. La manifestación d'o sabado 6 estió toda una celebración d'o poder que hemos contrimostrau tener y un mensache claro a los siguients ocupants d'o Pignatelli de que no imos a reblar en la desfensa d'a nuestra tierra.

Tant bueno ye isto de celebrar victorias que ye, literalment, lo que se ha veniu fendo en lo Reino d'os Mallos en istas zaguers semanas. Por toda la comarca s'ha feito fiestas remerando l'aniversario d'a victoria contra lo pantano de Biscarrués. Podiemos estar-ie, charrutiando con bel amigo d'a zona y apegando-se-nos ixa alegría que bi heba por tot.

Nos vaga mesmo a charrar d'o 1er de mayo aon que Radio Topo tornó a celebrar como toz los anyos un vermut post-manifestación que plenó la carrera Sant Agustín de chent combativa. La parte mosical va luitadora, con una canción d'o programa de DEF CON DOS y ubrindo lo calaixo d'a canción movilizadera pa ascuitar a Azero.

Celebremos pues, istas chiquetas victorias temporals y sigamos a l'atro día luitando por ixamplar-las y fer-las permanents.

 Recuerda que puez ascuitar toz los programas en IvooxSpotify y la web de Radio Topo.

Programa #146

jueves, 27 de abril de 2023

Cronica d'o Dia d'o libro 2023

Pasau lo día d’o libro, y ya descansau d’o sobo que me fotié, me voi guardando fotos y recuerdos. Lo 23 d’abril siempre ye un día bonico. Quatribarrada y libros por tot. ¿Qué mas se’n puet demandar? Dende que publico en papel lo que escribo, a ixo se suma compartir un rato con atras autoras y lectoras. Me tocó bien luego de maitins en la parada de l’Asociación Aragonesa de Escritores. Por la carrera, poqueta chent. Mas libreros que clients. Sobrebuena oportunidat pa charrutiar con los míos companyers de mesa, compartir chanadas, penas y consellos y enguerar-les bel par de flyers d’os blogs pa que me seguisen. En l’asociación i somos mas que mas autoras con pocos libros, la mayoría autoeditaus u feitos con editorials chiquetas, asinas que tenemos problemas bien pareixius.

Lo siguient redolín arribó y tocó cambio. Con los uellos encara un poquet apegaus me facié un café y, ya en chunto, aproveitemos que no me tocaba paradeta dica las 13 pa fer una gambada y visitar la ferieta. Con la tarcheta bien amagada pa que no tenese la tentación de salir masa d’a buchaca a fer-se con tot lo que le agradase visitemos puestos a-saber-los. China-chana Zaragoza s’heba rebellau y un flumen de chent plenaba Independencia. Nos blinquemos, prou que sí, totz ixos puestos de grans centros comercials que siempre me pregunto que conyo pintan en lo día d’o libro y por qué los sigue visitando la chent. I hai editorials y librerías bien intresants que nos de mal veyer fuera de feria y ixas son las que nos intresan. Facié la gambadeta carriando cuantos eixemplars de Parola de diaplerona, lo mío nuevo libro, pa los encargos que m'heban feito y las intresadas que me fue trobano. Paradeta itinerant, que le diciemos, y a la fin fació honra pa mas d'un que no heba plegau a la firma d'o maitín.

A las 12:00 s’heba convocau una movilización pa desfender Canal Roya. A l’endrecho d’a Diputación nos arroclemos una patacada de personas pa chilar por lo nuestro patrimonio natural y contra la especulación. la sirpient roya fue recorrendo lo paseyo y, por lo camín, nos trobemos a cuantos curiosos que no sabeban guaire bien de qué iba aquello y muito refirme de la mayoría de visitants d’a feria. De todas las errors d’o Lambanato se me fa que ista ye una d’as que mas respuesta popular ha teniu y una d’as pocas que pareixe que podremos aturar. Tanimientres, lo president yera fendo vivaespanyas en lo Pignatelli.

Lo maitín acababa en la parada de Imperium a on que teneba sesión de firmas de Hechos de tinta, la mía primer novela en castellano. Con ya un anyo de recorriu creyeba que en vendería una u denguna. Veteme que m’entivoqué, y prou. Antiparte de bel conoixiu que nian sabeba que heba escrito un libro, pasoron por la mesa bellas cuantas personas que, dimpués de leyer-se la contraportalada y alparciar un poquet lo conteniu, se lo levoron ta casa. Creyeba que qui febanos ixo yeranos ya en extinción, pero pareixe que encara en quedamos. Entre firma y firma, de nuevas compartié experiencias con los companyers de mesa, toz autors con poquetas obras publicadas.

Se celebró lo día como cal celebrar lo bueno, con una buena charra de biera y unas racions. Agora tiengo bel par de libros mas en la muntonera de “por leyer”, aguardando que lo vrano me deixe una miqueta mas de tiempo libre pa fer-la baixar. Tiengo, tamién, ixa sensación tant rebonica que te deixa un maitín compartindo rato y capazos con atras personas que, como lectoras, autoras, libreras u editoras, aman los libros. ¡Nos veyemos en la Feria de chunyo!