miércoles, 28 de noviembre de 2007

Transfuguismo y partitocrazia

Antis de prenzipiar con "l'alicatada" de güe, si belún tien bella ideya de como traduzir "transfuga y transfuguismo a l'aragonés, le'n agradixería asabelo.

He pensau en iste articlo beyendo iste maitín en a TB como o PSOE español conseguiba salbar a la suya Ministra de Fomento grazias a o boto de dos tranfugas, la uno d'o PP y la otro de Coalición Canaria. Isto m'ha remerau tiempos d'antismas y no tan d'antismas con ixos afers de Gomariz y P.J. en Aragón y Tamayo en a metropoli, que le dizen por atros blogs. Dixando a un costau o caso de P.J. que qui sepa de qué ba ya'n sabe prou, d'os atros dos querría charrar-ne una mica.

O sistema de l'Estau y d'as comunidaz autonomas como entidaz churidicas ye partitocratico. Ye dizir, tu botas a un partiu que ha eslexiu, en teyoría de traza democratica, a os suyos representans. Botas a o partiu, no a qui ba en as listas. Fueras d'a botazions t'o Senau español an que puez eslexir a qui te pete de cada lista u mesmo de diferens listas. Manimenos, cuan os representans han estau eslexius o puesto ye suyo y pueden fer lo que les agane. L'exemplo más platero ye o d'o transfuguismo. Una persona eslexida por o partiu X, bei a luz y diz de pasar-se t'atro partiu Y. Como o puesto ye suyo puede fer-lo y no ye contra garra lei. Si os ziudadans esenos eslexiu a Fulanico de Tal como o representan nuestro, simplamen por estar Fulanico de Tal, no bi abría garra problema. En as beniens elezions podríanos tornar a triar-le u abentar-lo. Pero os ziudadans no esleximos a Fulanico de Tal. Esleximos a lista d'o partiu X an que ye Fulanico de Tal y que, por un regular, nian conoxemos.

Iste sistema ye de dar que ye inchusto por an que quieras que te lo mires. Bi ha dos soluzions bien plateras. Una: fer listas ubiertas u semiubiertas an que os ziudadans podamos triar dreitamen a os nuestros representans. L'exemplo de semiubiertas ye como se fa en a Unibersidat de Zaragoza an que tu botas a la lista X y d'ixa lista marcas a Fulano, Mengano y Zutano u no marcas a dengún y l'orden ye o que i mete. L'exemplo de ubiertas de raso ye como se fa en o Senau an que tu puez triar a Fulanico d'o partiu X, Menganido d'o Y y Zutanico d'o Z. Asinas o puesto sí que sería lechitimamén (bueno, alto u baxo) d'ixa persona porque os ziudadans l'emos eslexiu.

L'atra soluzión ye que os puestos no sigan d'as personas sino d'os partius. Y si Fulanico de Tal diz de marchar-ne, lo forachitan d'o suyo puesto y si ye menister d'o partiu. Isto rispetaría a boluntat d'os ziudadans en o sentiu de que no nos ufren a posibilidat de botar a personas sino a partius y no quiero yo que o boto mío t'o partiu X, se'n baiga, por un regular por custions que no son puliticas, t'atro partiu. (Caso Tamayo, p.ex.)

Con tot y con ixo o berdader problema ye a partitocrazia. Con as dos soluzions nos amanaríanos más ent'a democrazia, pero no dixarían d'estar os partius politicos (u bels personas aintro d'els) qui dizen qui ba u qui no ba t'as listas eleutorals. Y d'ixe problema podríanos charrar-ne muito más.

No hay comentarios: