martes, 27 de diciembre de 2016

A luenga (#MarcaEspanya 2)

D'entre totz os sinyals identitarios espanyols, un d'os más importants ye a luenga. A soben pasa d'amagatons y como qualcosa "natural" a preponderancia absoluta y omnipresent d'o castellano en un estau an que más d'o 25 % d'a población charra atra luenga. Pero cutio-cutio a #MarcaEspanya nos fa recordar que a nuestra luenga, si ye diferent d'o castellano, ye inferior y no i culle en o suyo estau-nación. Por ixo, encara que no habría d'estar asinas, charrar una luenga minorizata ye qualcosa más que conservar o nuestro legau cultural y lingüistico. Ye un exercicio de resistencia y desobediencia debant d'una imposición culturicida. Y como toda resistencia a la Marca Espanya, eliminable con l'aplauso d'a sociedat que la empara.

O nacionalismo lingüistico que amuestra l'espanyolismo vien definiu por una superioridat d'una luenga, o castellano, sobre toda la resta de l'estau: gallego, asturiano-leonés, vasco, aragonés, occitano y catalán. Ixa superioridat se teoriza con una supuesta universalidat, que ni existe realment, y que en tot caso no responde a criterios lingüisticos sino politicos. Pa conservar os dreitos lingüisticos d'os castellanofablants, cal acotolar os de toda la resta de comunidatz lingüisticas. Y sino acotolar-los, lo menos deixar-los en qualcosa folklorica. Pa la Marca Espanya, qui charramos atras luengas lo femos con a sola intención de fer estorbo u d'endizcar, u tenemos foscas y violentas motivacions politicas.

No cal teorizar guaire sobre isto. Nomás una uellada minimament critica a los medios de comunicación espanyols nos deixa un trapacil d'eixemplos cutianos d'a fobia a lo qüestionamiento d'o monolingüismo castellano.

Prencipiemos con una alto u baixo recient. En una "tertulia" d'a televisión que financia a ilesia catolica con a X d'a caixeta d'a declaración d'a renta, un alticamau rufierter gosó decir lo que tantas vegadas sentimos en os bars. Lo que, a la fin, piensa a mayoría d'as identitariament espanyolas: que tot lo que no siga o castellano, ye de segunda. Ha d'estar sozmeso y en un segundo plano. Nos fan una favor, permitindo-nos charrar-la. No pretendamos que, antimás, lo faigamos en qualcosa pareixida a un estatus de igualdat. Igualdat que, d'atra man, nunca no se cumple.




O video ye una choya, digna d'estudiar-se a moniquet, en as clases de sociolingüistica. I tien totz y cadaun d'os sinyals d'o nacionalismo lingüistico. Si podetz leyer a obra d'o profesor Moreno Cabrera, u sentir beluna d'as suyas charradas, podretz comprebar-lo. "L'espanyol ye una luenga universal (y a resta, alavez, no)." "As luengas que no son castellano son pa lo mundo rural". "A literatura en castellano ye buena y a resta vasuera". Como ya pronosticaba o debantidito catedratico, l'espanyol suma 100.000.000 más de fabladors por arte de machia, en o discurso d'iste hombraz, plantando-se en 600 millons. Sin meter-se royo como un ababol ni citar fuent.

Lo malo no ye que iste ababol piense ixo y lo diga en una cadena ultracatolica y ultranacionalista. Ye más preocupant que buena parte d'a población piensa como ell y aplaude ixas parolas. Pero en ye mesmo más, que a buena parte d'a cucha politica, en o fundo, piensa lo mesmo. No gosa decir-lo, porque ye politicament incorrecto. U porque de cabo ta quan les cal l'emparo politico u social d'os movimientos independentistas u soberanistas de bell cabo de l'estau. Pero en que gratas bell poco en as ideyas de muita "roya", sale ixos prechuicios.

Pa comprobar-lo, nomás cal proposar que en bell cartel, pancarta u panfleto i apareixca l'aragonés u o catalán pa que empecipie una lurte d'enchaquias fatas. "bueno, pues caldrá meter-lo en arabe u rumano, que lo charra más chent", "ye que si metemos tanto texto, no se viye bien", u la mia favorita "a yo me pareixe bien, pero has d'entender que a atras personas les produce refús y claro, perderíamos chent pa la convocatoria".

He meso l'eixemplo d'un facha de 13 TV, que afortunadament no ye representativo d'o pueblo de l'estau espanyol. Asinas que baixemos o libel d'hostilidat ent'a luenga, fendo alcordanza d'aquell programa que entrevistó a Carod Rovira en la TV publica espanyola de Zapatero.




Qui feba la pregunta amostraba un d'os grans rasgos que nunca no entenderé d'a Marca Espanya: l'argüello d'a ignorancia. No nomás no teneba garra problema en considerar-se incapable de decir "Josep Lluís", sino que bambiaba de que, en estar fablant d'a luenga castellana, (superior, prou que sí) no le caleba, ni teneba garra razón, pa respectar o nombre que quereba que fese servir o convidau a lo programa. Me esmachino a qualsiquier periodista ridiculizau en internet por haber-le clamau Hilaria a Hillary Clinton, Miguel a Michael Schumacher u Guille a Will Smith. Manimenos, pa os d'a Marca Espanya, decir-le Jose Luis a Josep Lluís, ye un cenyo de cultura y de coherencia lingüistica.

En l'atro cabo, Carod-Rovira, que entre os suyos defectos no ye estar fato, sabe fer-le confesar lo que en realidat piensa: que o catalán ye una luenga de segunda y que os suyos fablants no mereixen os mesmo dreitos que los d'o castellano. A un castellanofablant se l'ha d'atender siempre en castellano y a un catalanofablant, nomás si qui l'atiende lo deseya. Tant facil y simple como ixo. Y asinas ye como se va acotolando "democraticament" una luenga.

As luengas minorizatas no pueden sisquiera fer-se visteras. A las d'a Marca Espanya, les fa mal mesmo sentir-las, encara que no vaiga con ellas la historia. Si bi ha un eixemplo cercano y sinyaler, ye lo de l'actual entrenador d'o Reyal Zaragoza, Raül Agné Montull. Ye naixiu de Mequinenza en l'Aragón catalanofablants y ha chugau toda la suya vida en equipos catalans. En 2011, estando entrenador d'o Girona prencipió a responder en catalán a un periodista d'un medio que l'heba preguntau en ixe luenga. Un periodista aragonés, le demandó de malas trazas que respondese en castellano, a lo que respondó con un "Si me preguntan en catalán, contesto en catalán y a vustés en castellano. Como si me preguntan en anglés. no lo entiendo. ¿No puedo charrar en catalán? No bi ha rueda de prensa".




Agné viviba una vegada más o refús de l'espanyolismo mesmo a lo soniu d'atra luenga, si no ye imperial, u lo menos de bell estau-nación. A suya carranya no feba que expresar ixa cansera producida por haber d'estar explicando cosas tant evidents terne que terne. No ye que no tiengan respeto, ye que no tienen nian tolerancia.

Os eixemplos d'antes yeran d'a televisión, y talment de bell estalentau, me podríatz decir. Pero por cada dia, viyemos istas actitutz lingüisticas. Como la d'aquella que se queixaba en o Heraldo porque as latas de Coca Cola d'o suyo supermercau levaban escritos muitos nombres en catalán. U atra, que clamó a Estudio de Guardia pa denunciar que en a parte oriental d'Aragón, belunas d'as emisoras que se sentiban, charraban en catalán. As luengas diferents d'o castellano no pueden ni viyer-se ni ascuitar-se. Fan bella mena d'alerchia, que fa recordar a qui las viye u las siente que a suya identidat lingüistica y/u nacional no ye a unica que existe en l'estau.


Ni sisquiera pa os chentilicios, que ya ni son quasi lengua. A qui quier esborrar-lo tot, no le fa goyo ya ni que se charre d'os orichens local de cadagún. Asinas se queixaba un tal Luis, de Madrit, en Heraldo de Aragón, charrando d'as retransmisions d'os chuegos olimpicos: "Abuso de calificativos como manacorí, berciana, villanovense, (...), y un largo etcétera, en detrimento de español y, que dicho sea de paso, no vienen a cuento. ¿Tan difícil es asumir que los deportistas que representan a España son españoles, sin más?". Dimpués sembra la dubda, sobre a honesidat d'os periodistas "¿Por qué? ¿Qué cosigna invade a los comentaristas?" Y exiche que sigan atras consignas que sí que le pareixen bien: "urge implantar un libro de estilo, al menos en RTVE, por ser un medio de comunicación público que pagamos todos los españoles". Efectivament, Luis. Qui queremos que atras luengas diferents d'o castellano pagamos ixa televisión an que nunca no ye present garra luenga que no siga ixa.

L'autor d'a carta, que regular que desfiende la inmensa riqueza lingüistica d'o castellano, y que se definirá como no nacionalista, quiere que qualsiquier chentilicio u referencia toponimica d'os comentaristas desapareixca pa poder repetir "espanyol" y "espanyola" trenta vegadas por frase.

Os dreitos lingüisticos son admitius siempre que no se quieran exercer. O PP amuestra a soben a suya hipocresía cuanto a isto en boca d'a suya portavoz d'a materia, Maria José Ferrando "pinganillos". Una d'as pocas filologas negacionistas de l'aragonés que contina existindo en o mundo. O suyo discurso d'hipotetica desfensa d'as variedatz vivas de l'aragonés, se queda en coritatis quan les preguntas qual ye la suya politica pa conservar-las. O suyo hipotetico respeto, quedó en evidencia quan lo discurso de Nacho Escartín, de Podemos, les fació alticamar-se y pretar a faltar-le, con frases tant rancias y cazurras como "mete-te güeina".



No yera a primer vez que l'aragonés entraba en Cortes. Yera qualcosa cutiana en os discursos de Bernal u Ibeas. Cuento que a diferencia con atras vegadas estió que Escartín charraba en aragonés y no lo feba sobre l'aragonés. No yera nomás un cenyo a la comunidat aragonesofona, sino un emplego de l'aragonés en siede parlamentaria. Un exercicio d'os nuestros dreitos lingüisticos, encara sin reconoixer. Una vegada más, o solo feito de fer vistera la luenga ha feito evident un conflicto lingüistico que existe y que PP, Ciudadanos y o PAR s'encerrinan en no reconoixer.

O nacionalismo banal se define como ixe que no viyemos de puro cutiano que ye. O nacionalismo lingüistico banal, tamién ye por tot. A Ñ ye o simbolo "simpatico" pa amugar o dominio lingüistico. Dica l'anyo pasau, que lo cambioron, o DNI veniba coronau por a tufa d'a espanyolisma letra. ¿Qué decir d'o repetiu y canso termino d'a ÑBA pa referirse a la liga an que chugan la impresionant cantidat de DIEZ personas con nacionalidat espanyola? ¿Que se fa un festival de mosica espanyola? Le claman "Música Ñ" encara que dos d'as tres collas, faigan servir grafias no normativas. No siga que creigan que a mosica "espanyola" se puede cantar en atras luengas. Mesmo pareixe que suene diferent quan seguntes qui, pronuncia "conyo" u "Espanya".


A Ñ ye tot un simbolo d'Espanya y d'o castellano. Por ixo, y por historia, no veigo mica lochico que atras luengas la incluigan en a suya norma grafica, sino ye pa reconoixer una subordinación a la luenga castellana. Menos, tenendo a solución en a propia tradición grafica d'a luenga.

Pero quan se quedan sin argumentos lingüisticos ni politicos, recurren a los diners, que ixos nos fan mal a todas. Qualsiquier gasto, por chiquer que siga, en guarenciar os dreitos lingüisticos de comunidatz que no sigan monolingües castellanas, ye malfurriar diners que podrían ir "pa atras cosas más urchents". Ixo sí, totz os chanfles que se gastan cada anyo en l'Instituto Cervantes, a RAE y tantas atras institucions d'o castellano, son inversions, cultura, ixample d'o mercau economico, y gloria pa la patria. Todas ixas virtutz, negadas de vez a os gastos en atras luengas. Porque simplament las atras sobran.

Si se gasta diners en meter cartels en as dos luengas, pa reconoixer a una comunidat lingüistica, ye malfurriar. Si se gasta en sacar un cartel bilingüe y meter-ne unatro monolingüe, no pasa cosa. Isto pasó quan en 2007 a Concellería de Choventu d'o concello de Zaragoza pasó d'a CHA t'o PSOE.

Tot isto se resume en un prochecto d'estau, país y nación que ye Espanya y que preba de tener a lo castellano como luenga unica. No respeta la variedat lingüistica. No tolera la variedat lingüistica. Todas as discusions sobre respeto a los dreitos lingüisticos d'as minorías rematan con o tant repetiu "isto ye Espanya y se i charra espanyol, y sino te fa goyo, te'n vas". Y dimpués se les fa raro que as que charramos atras luengas esdeviengamos independentistas.

En posts anteriors...
1. A cultura 
0. Se puet cambiar Espanya?

No hay comentarios: