lunes, 14 de mayo de 2007

Parolas furtadas

Por un regular, as sobrebuenas chornadas d’as luengas d’Aragón que organiza Nogara toz os años me fan pensar en buena ripa de cosas. En l’aragonés y a suya situazión, politica lingüística, a literatura, a traza d’amostrar l’aragonés, os prozesos de normatibizazión y asinas asinas. En una d’as charradas, tornando ta casa, no sé como, reprenié un filo que beniba desembolicando dende fa tiempo: o diferén sinnificau que tien, seguntes qui la faiga serbir, bellas parolas. A primera, que ye de raso d’autualidat grazias a las campañas eleutorals, ye Democrazia.

Etimolochicamen bien d’o griego, y sinnifica “Gubierno d’o pueblo”. O dizionario que foi serbir en casa (de castellano) define democrazia como “Traza de gubierno an que o pueblo exerze a soberanía con a triga libre d’os suyos menadors ta puendas determinadas de tiempo.” Asinas, ista parola podría definir cuasi cualsiquier traza de gubierno fueras d’as dictaduras más furas. Astí i culle cuasi tot. Cuánto endura ixa puenda, cómo se triga a os menadors u si son toz libres d’estar trigaus y de trigar-ne son custions que, a lo menos en o dizionario, no i aparixen. Asinas, en o nuestro mundo “ozidental” s’entiende como democrazia ista mena de partitocrazia que tenemos en Aragón, en l’Estau español y en a más gran parti de países europeos. Agora en elezions beyemos como a toz os partius se les plena a boca dezindo que somos en a fiesta d’a democrazia. Dimpués botamos (u no) y os nuestros representans tienen cuatro años ta fer y esfer con toz os antuellos y conzietos que deseyen. En atros estaus y países (USA u Suiza, por exemplo) muito a ormino fan referendums sobre bel tema (leis d’aborto, pena de muerte, chunir-se a la Unión Europea…), prebando asinas de fer una democrazia más partizipadera. En atros como Franzia u muitos de America, dimpués d’eslexir o Parlamento han de trigar o presiden, alcurrindo de cabo cuan cosas raras como que o presiden gubierne un parlamento an que no tien mayoría. Beyemos, allora muitas diferens trazas d’organizar ixa democrazia partitocratica que nos fabla o dizionario.

En ixa mesma definizión tampoco no diz cuantos partius ha d’aber ta que se pueda dizir Democrazia. Os territorios con partiu unico an que se fan elezions, son democrazias alabez? Se i fan elezions, que parixe que, seguntes o dizionario ye a unica dexichenzia que se fa ta que se diga democrazia.

Ya en l’Estau español, a parola democrazia ye achuntada, más que más por os partius d’a dreita, como a oposizión a Batasuna. “Nusatros, os democratas que somos en contra d’a biolenzia” se gosa dizir. No aclaran que trazas de biolenzia u qué ye biolenzia y qué no’n ye. Se miran de dixar asinas a Batasuna difuera d’os "democratas". Y de cabo cuan tamién a belatros. Manimemos, Batasuna gosa tener o discurso de que se ye crebando a democrazia con a suya ilegalizazión u cuan os chuezes fan bella aizión en contra d’as Herrikotabernas, Segi u atros representans d’a cucha independentista basca. A mesma parola, democrazia, se fa serbir como traza d’enrestir dende Batasuna y dende o PP y tanto os unos como os atros s’acusan d’estar estricallando-la.


En o mundo a parola democrazia ye furtada por as “democrazias ozidentals" capitalistas. En muitos paises arabes, asiaticos u africanos, a democrazia s’asozia con o capitalismo, conseguiendo que en ixos países, a soben imbadius, colonizaus u simplamen ixublidaus por “Oziden” bi aiga una oposizión sozial, cultural y politica a cualsiquier cosa que lebe a parola democrazia. En l’Estau español, Franco tenió un discurso en primeras an que a democrazia yera sinonimo de libertinache, ateismo y toda mena de males que menazaban a España catolica, chunida y faxista que encara yera costruyindo. Dimpués, cuan prenzipió a siñar acuerdos con os USA y atros países y Estaus ozidentals, cuan caleba aturar o comunismo que tamién menazaba a suya politica y as d’as potenzias capitalistas “democraticas” (tamién se fazió serbir asoben democrazia como antonimo de “comunismo”) s’imbentó ixo d’a “democrazia organica”.

A la fin, parixe que democrazia, a tamás d’o que se diga en o dizionario, ye una parola que puede fer serbir dende Franco dica Castro, pasando por Bush, Sarkozy, Batasuna, PP, Chaves u mesmo bels anarquistas.

Continando con iste exemplo de furto u apropiazión d’una parola que ya dengún no remera u sabe que sinnifica reyalmen, bi ha unatra que ye por a que prenzipié a pensar en a polisemia en a pulitica: Sozialismo. Tornando a lo mio dizionario, iste define sozialismo como “Sistema d’organizazión sozial y economico alazetau en a propiedat y almenistrazión coleutiba u estatal d’os meyos de produzión y en a progresiba disparexedura d’as clases sozials.” Aquí parixe que o dizionario ye más concreto. Talmen intrese que o conzepto de democrazia siga más abstracto.

O caso ye que, con tot y con ixo, a parola sozialismo tamién ye emplegada por chen muitismo diferén. En primeras nomás os paises sozialistas y os mobimientos sozials y partius que feban pachas con els la feban serbir. U tamién charraban dreitamen de comunismo. Cuan os países sozialistas u comunistas prenzipiaban a chirar enta o capitalismo u a suya economia s’iba esboldregando (u yera esboldregada por otris) os sozialistas y comunistas “ozidentals” prenzipión a dixar d’emplegar-la u a cambiar o suyo discurso enta la sozialdemocrazia, pero continón emplegando a parola “sozialismo”. Talmén, como fazió o PSOE, esborrón (como Stalin a Trotsky) a Marx d’as suyas ordinazions (y d’o suyo discurso) pero continón emplegando ixa parola talmén por continar replegando os botos d’os que sí que continaban estando sozialistas. Güe, en l’estau, arrienda partius y mobimientos sozials fan serbir a parola sozialismo, estando de raso diferens. O debandito PSOE, por exemplo, u cuasi toz os mobimientos de cucha nazionalista u independentista (ERC, CHA, Chobenalla, os mobimiento independentista asturiano, Batasuna…). Y mesmo partius como ixe que fazió Tamayo (o de Madrit) que se deziba Nuebo Sozialismo y que se creyó (en teoría) por no querer compartir o gubierno d’a comunidat madrileña con IU, que curiosamen tamién ye sozialista. En o “sozialismo” parixen cullir-ie tanto Tamayo como Castro, Zapatero como Chaves u Royal como Otequi. Somos, allora, debán d’atra parola que, si bien no ye tan quiesta como “democrazia” tien un buen fascal de nobias.

Como nota final, dezir que isto no preba que d’estar un reflesión lingüística (u sozial u quemisio), y no pas politica, d’o que beigo a lo mio arredol y que, muitas bezes me truca firme o ficazio a barra con a que seguntes qui, emplega seguntes que parolas. Tamién ye dibertiu (u curioso) beyer como a mesma parola, dita por diferens personas sinnifica cosas de tot diferens.

No hay comentarios: