martes, 24 de mayo de 2016

A canya Paca. Historias d'un cole de mosens II

En 4º d'EChB, en Corazonistas, nos trobemos con a mayor innovación pedagochica que nunca he conoixiu. Probablement, mayestras y mayestros de tot lo mundo hesen d'haber aprendiu d'istas tecnicas pero, igual como en Blade Runner, tot ixo se perderá como glarimas en a plevia. Si o mosen que nos las aplicaba contina vivo, dubdo que faiga clase. Y si en fa, aspero que bella mai u pai se'n haiga queixau y l'haigan feito cambiar o metodo conoixiu como "a canya Paca".

No m'alcuerdo si en ixe anyo ya tenebanos más d'un mayestro, pero si yera asinas, nomás lo recuerdo a ell. Yera choven, t'a media d'edat que bi heba en Coras. Regular que nos daba cheografía, y no sé si garra asignatura más. A mia memoria ye a saber que mala y pior encara t'as alcordanzas de fa muito tiempo. En ixas envueltas yeranos aprendendo-nos de corazón as capitals d'o mundo, as provincias d'Espanya, y atros listaus de nombres que dimpués no sabebanos relacionar con cosa.

"As provincias de Andalucía, Arrufat!" Y Arrufat prencipiaba a recitar como una oración "Cordoba, Jaen, Sevilla, ...". Bien. "As provincias d'o País Vasco, Deiguesca!" (En Corazonistas tenebanos apellius, no pas nombres) Y Deiguesca deciba "Vizcaya, Guipuzcoa y Alava". Bien!. "As provincias de Castilla y León,  Benito!" Pero Benito no se sabeba las nueu y prencipiaba a farfallar y a tremolar-le as garras. "Palencia, Avila, Burgos, Leon, eeehhh, Segovia, Soria, eeeeeh, Zamora, eeeeh, Toledo?" O cenyo d'o mayestro, entre carranyau y divertiu, yera a primer evidencia de que Toledo no yera en Castiella y Leyón. A segunda yera un trucazo con a canya Paca. Aquell anyo, aprendiemos a cubrir-nos a escape quan dices bella cosa que a os mosens no les feba goyo. Ixe conoiximiento lo continemos aplicando prou a soben mientres os anyos que nos quedaba d'estar-ie, pero t'a part d'alavez encara no lo sabebanos.

O metodo d'ensinyanza pendeba en que os quaranta ninos que ibanos ta clase nos metebanos de piet arredol d'a clase. O primer diya yeranos en orden de lista de clase. Yo yera o 36, asinas que prencipié muit dezaga. O mosen iba preguntando a daria y, qui fallaba teneba un dople castigo. O primer, que reculaba un puesto en a ringlera que febanos arredol de l'aula. O segundo que se levaba un trucazo con "a canya Paca". "A canya Paca" yera un canyizo que me pareixeba bien largo. No sé si en seria, porque como ye lochico, yo yera bien chiquet, pero l'alcordanza que tiengo ye como la d'a vara de Son Goku. Mesmo la remero como si podese creixer. Os trucazos no yeran guaire furos. No tornabanos ta casa marcaus. Nunca no me traumatizó. Pero ixe yera o nivel.

Aprender a pur de trucazos con a canya, lechitimando a violencia. Fer vistera d'una traza tant clara como una ringlera, a "escala social" adintro d'una colla zarrada como ye a clase. Toda una metodolochía propia d'os anyos 20, pero que s'emplegaba a finals d'os 80. Yo yera buen alumno y a escape plegué en os primers puestos. Atros fueron baixando-ne dica quedar en aquells zaguers diez u dotze que yeran os piors alumnos y que mesmo lo mosen se'n feba la mofla.

L'arbitrariedat yera total. Dengún no fallaba as provincias de Valencia, u a capital de Francia. Asinas que si o mosen quereba hoder a belun, yera tant facil como preguntar-le por Andalucía u Castiella y Leyón, u por a capital de Malta, u de belatro país d'ixos que siempre ixublidabas. Pero ixa arbitrariedat no quedaba en ixo. 

O mosen yera de Alcoleya de Cinca y en yera prou argüelloso. Nos daba firme ferrete con o suyo lugar. O primer diya que preguntó as provincias d'Aragón, l'alumno que respondeba se levó una sorpresa.

"Fulanico, as provincias d'Aragón". Y Fulanico, tot seguro y bien garufo, respondió "Zaragoza, Huesca y Teruel!". Ni heba rematau a zaguer silaba y Paca ya yera traviesando l'aire, pillando-le espisguardau y sin cubrir-se. O tochazo, antimás de firme, teneba menos sentiu que no nunca. Totz conoixebanos as provincias d'Aragón y sabebanos que heba respondiu bien. A on yera o problema?. Nos ne febanos cruces. O mosén nos explicó que caleba responder siempre con Uesca en o primer puesto, porque ell yera d'un lugar d'ixa provincia. Y prou. Dende chicorrons nos amostraban a que as cosas yera por que sí. Por a "ley de mis cojones al viento" que diría Loulogio. Asinas que mica qüestionamiento d'aquello.

A monico, entre que aprendebanos a cubrir-nos d'os trucazos y que nos la prencipiaba a bufar quantos nos ne levasenos, a pregunta d'Aragón se tornó un desafío. Ta os rebeldes, que belun en aquells tiempos ya escomencipiabanos a estar respuliers, quan nos tocaba Aragón, siempre decibanos, ya asperando o canyazo, "Zaragoza, Huesca y Teruel!!!". Y ZAS!, prou que sí. Un diya mesmo gosé retar-le con un "Zaragoza, Teruel y Huesca!!!" ZAS, ZAS! Dos que me'n levé.

Cuento que debeba tener-ne bellas quantas en bell almario, porque a pur de trucazos, a canya s'iba crebando. Pero no nos librabanos d'ella. A una Paca, le'n seguiba unatra, dica la fin d'o curso.

Diz que aquell mosen nos quereba muito. Tanto que nos levó de viache de cabo de curso t'o lugar suyo: Alcoleya. Os mosens y mayestros d'o cole se'n fueron a chentar ta unas mesas deixando a la cachimalla sin cusirar. Bi heba una mena de casetas en un terreno que yera plen de piedras. Con aquells nueu anyos que tenebanos, sin cusirar, luen d'a familia y asalvachaus como yeranos, no se nos ocurrió atra que fer dos equipos y limpio barallar-nos a zaborrazos. Mesmo faciemos una esfensas con uns palés que trobemos por astí deixaus a la bimbola. Yo me'n libré, pero más d'uno tornó bien morau ta casa suya. A un de clase, yo mesmo m'encargué de deixar-le una buena marca en a esquena que le facié con un troz de tubería que pillé de bell cabo.

Ya en 4º d'EChB hebanos normalizau a violencia. D'os mosens enta nusatros, y tamién entre nusatros. Hebanos normalizau as cherarquias. A parola d'o mosen no se qüestionaba, por absurdas u inexistents que fuesen as chustificacions. Entre l'alumnau tamién s'iba establindo ixa cherarquía, ixas colletas que irían marcando-nos l'esdevenidero y que tant dificil yera de fuyir-ne. 4º d'EChB, yera nomás l'empecipiallo.

No hay comentarios: