jueves, 26 de mayo de 2022

Finestras aragonesistas

I hai un anuncio en la radio que me clama l’atención cada vegada que lo ascuito. Ye la publicidat menos agresiva que nunca no heba sentiu. No ye nomás que no recurra a las mentiras u que prebe d’asociar con la marca conceptos como “libertat” u “tranquilidat”. Ye que sisquiá informa d’as suyas ufiertas u avantaches sobre la competencia. Ye lo menos publicitario que he sentiu en a saber qué tiempo. Sin slogans, ni claims, ni costodias. L’anuncio diz qualcosa asinas como “si ye pensando en cambiar las suyas finestras, considere la nuestra interpresa como una d’as suyas opcions”. ¿Qué diferencia ufren? ¿Qué tienen millor que la resta? Nunca no lo sabremos. Le falta demandar perdón por molestar a la fin d’a falca publicitaria.

Iste pasau día d’Aragón parte de l’aragonesismo convocaba una concentración baixo la estatua d’o Chusticia de Zaragoza. Lo 23 d’abril ye un d’ixos momentos a on que, con bendición institucional, salimos de l’almario, prenemos la quatribarrada y nos permitimos ixe luxo de amostrar-la un poquet por las carreras d’as nuestras ciudatz y lugars a on que pierde presencia por cada día. Ye un día de remerar lo país, de reivindicar la nación que estiemos, seguimos estando a pesar de tot, y queremos estar. Un d’ixos pocos días a on que nos espolsamos lo miedo de decir que Aragón y las suyas habitants tenemos una serie de dreitos colectivos socials, culturals y nacionals y que no i renunciaremos.

Quan vide, bell día antes, lo cartel a on que se convocaba a ixa concentración, tenié la mesma sensación que con l’anuncio d’as finestras: que les faltaba demandar perdón por l’acto. En letras grans, un “Más autogobierno”. En chiqueta, y antes “A 40 años del estatuto hoy más que nunca”.

Que l’aragonesismo ha reculau bella decada en refirme popular ye indiscutible. Las razons son variadas y dan pa firme debat, que sobrece a-saber-lo la intención d’iste post. Lo que me pregunto ye si rebaixar lo mensache tantismo tien garra utilidat. Levo mas de dos decadas de militancia y ixe mensache de “mas autogubierno” yera viello y feble ya quan empecipié. En Chobenalla, quan nos feba mas vergüenya u prudencia lo d’a independencia, apostabanos por eufemismos como soberanía u autodeterminación que, antimás, sensu stricto, no son lo mesmo. La resta d’organizacions que se definiban como soberanistas tamién feban servir ixe mesmo luengache. Aragón yera un país, una nación. Entiendo, que pa ixo encara me da, que los tiempos son diferents, y que agora lo sentimiento identitario de moda ye “la españita”, que las estanqueras s'ixemenan en los maniquiellos d’a mozardalla y que si convocasenos la mani ixa de “espanyola, au d’astí”, talment no en salisenos vivos. Pero en ixa parte de l’aragonesismo que convocó la mani d’o 23A, y en buena parte d’a que no la convocó (divididos y sin dar batalla, te fuimos perdiendo, país), se ye cometendo la mesma error d’a izquierda de mirar de rebaixar los mensaches pa atrayer mas chent conseguindo en tot caso que la que ya i hai, en marche.

“Autogubierno” ye un concepto tant feble y estirable que lo puet desfender - y asinas lo fa de cabo ta quan - mesmo lo PP. Ye puro rechionalismo d’ixe que demanda infraestructuras viarias y poco mas. Ye lo vasallache que s’aconhorta con chestionar lo que a l’amo no le importe deixar y en la proporción que le permita. Ye un porcentache de curriculo educativo, la competencia de puertos maritimos, la menudalla, los sobradizos…

Astí ye tamién ixa referencia a l’estatuto d’autonomía y lo suyo 40 aniversario. Atra concesión que sisquiá fue por la vía d’as nacionalidatz gracias a Biel y UCD. Un aniversario a on que no i hai cosa a celebrar y muito en qué pensar. Un estatuto que a pesar d’as modificacions, sigue sin reflexar la nuestra realidat en qüestions tant basicas como las luengas.

Soi un aragonesista popiello d’organización. Fa anyos que la mia militancia ye nomás cultural y que no foi parte de colectivos estrictament politicos. Asinas que soi lo target d’ixe cartel, d’ixa concentración, d’ixa convocatoria. Lo de “Mas autogubierno” me deixa tant fredo como l’anuncio d’as finestras y, si no me mirase la parrafiquera de logos d’entidatz que firman lo cartel (beluna quasi unipersonal), mesmo me podría pensar que ye bella mena de convocatoria d’o PSOE que se autodenomina aragonesista entre besada de bandera y desfile militar sin que los suyos socios de gubierno s’alticamen guaire.

Sé que ye dificil, que no son buenos tiempos pa las aragonesistas que nos encerrinamos en estar-ne, que las nuestras diferencias personals y politicas fan quasi imposible que nos chuntemos ni a fer un hordio. Y no tiengo formulas ni elixirs machicos que lo solucionen. Pero me pienso que sí que ye menester ufrir alternativas, con uns mensaches minimos que no nos conviertan en qualcosa folklorica, y a on que la disidencia a la hechemonía d’o espanyolismo ya-no-banal trobe un espacio y una identidat a on que vivir y treballar por un Aragón digno y vivo.

Compatibilizar lo mensache con la emoción ye basico en la comunicación politica. No conoixco a garra persona que la parola “autogubierno”le provoque la mas chicota reacción. Si no se quieren fer servir las debantditas y talment sobreemplegadas soberanía, autodeterminación u independencia, n’i hai d’atras como “dreito a decidir”, y lemas a brozuecos de l’estilo de “un poble en moviment” que, antiparte d’ixa emoción, anyaden un component de clamamiento a la participación popular.

L’aragonesismo no consiguió creixer qüestionando quántos hectometros se trasvasaban si no oposando-se a lo trasvase y a los pantanos que lo permitiban.

No hay comentarios: