viernes, 6 de septiembre de 2013

Qüestions d'autoridat

¿D'a on surte l'autoridat? Siempre m'he pensau y prebo de funcionar asinas que l'autoridat ha de proceder de dos fuents. La una "academica", ye decir, de que tienga u no los conoiximientos sobre bella materia que a yo me'n falta. M'importa igual si tien un titol u no pas, encara que goso fiar-me más siempre d'a formación reglada. L'atra, ye l'autoridat por representación, ye decir, que bella colla de personas haigan esleixiu a una u varias como representants d'a suya voluntat.

Me trobo a soben con que tiengo una falta d'autoridat que me fa muito que pensar. No me siento autoridat en quasi cosa, pero sé más que muita chent sobre muitas cosas. Ixo lo tiengo claro. Y si tiengo bella cualidat ye que m'estimo más de callar quan no sé de bella cosa que de charrar-ne y entivocar-me. Asinas que, quan digo, quan afirmo, bella cosa, por un regular ye porque sé de qué charro. Por ixo no viyeretz que charre aquí, por eixemplo, de Siria, qüestión que me considero un iletrau de tot, encara que prou que tiengo la mia opinión.

A soben, mesmo as afirmacions sobre as cosas que'n sé, las foi con bella uembra de dubda, pues soi de naturaleza insegura, y talment siga por ixo por lo que me cuesta de fer venir a plego a la chent. Y quiero ilustrar-lo con dos casos, l'uno que me pasa totz os anyos y l'atro de fa poco.

En o treballo mío, a una companyera le plegó por FB o ferrete iste que surte cada bells meses de que en os tetrabriks bi ha abaixo uns numers que t'indican quantas vegadas han repasteurizau a leit que tien aintro. Ista historia data de 2007, creigo, y ya se ha desmentiu arrienda vegadas. Ixos numers no son que o numer d'a cinta que fa os tetrabriks. Cuento que ixolomo istas chorradas a kilometros, pero quan lo viyé por primer vegada, lo primero que pensé estió "isto fa más farcha d'estar una numeración industrial que una repasteurización".

Escandalizada por bella cosa que tampoco no entendeba, pues dubdo que sepa lo que ye la pasteurización, a mia companyera me lo amostró, y le dicié que yera una falordia que correba por internet dende 2007 y que ya se sabeba fa muito que ixo no yera asinas. Que heba seguiu o caso, dende fa muito y no bi heba garra preba a favor d'a "conspiración d'a repasteurización" y manimenos bi heba prous explicacions lochicas, consistents y comprebables. No tornemos a charrar-ne y pasoron os diyas. Bell par de semana dimpués, la sintié charrando con atro companyer, recontando-le, escandalizada prou que sí, a falordia d'a repasteurización. Un mensache de FB de un anonimo, basau en no cosa pesaba más que a mia parola. A mesma que le dició que a Power Balance yera una fatera y que no funcionaba meses antis que no se fese publico que yera una fatera y que no funcionaba.

Entiendo que a "conspiración repasteurizadera" ye prou más emocionant de contar que a marca d'un proceso industrial, y que te quedas un poco con cara d'ababol quan paras cuenta de que has malfurriau decenas d'euros en una pulsera de plastico que vale dos perras y que no tien garra machia en o suyo interior. ¿Tan dificil ye reconoixer que a vida ye más lochica y normal que no pareixe, u que t'han timau? A yo m'han timau arrienda vegadas y no por ixo soi más fato u menos. D'inocent, muito, lo reconoixco.

L'atra, la que he de aguantar-me todas las anyadas ye la de aqui-asti-alli. Todas las anyadas que foi clase, en a tercer u quartena sesión charramos d'os locativos y, foi especial ficacio en explicar prou bien l'emplego de aqui, asti y alli. Quan prencipié a amostrar aragonés simplament lo explicaba, l'alumnalla lo ascuitaba y dimpués buena parti lo feban servir bien... una semana. A escape, prencipiaban a fer servir astí como traducción dreita y unica de "aquí" en castellano. Como he dito, dubdo muito, asinas que me miré os manuals que tiengo por casa. Mesmo facié materials de propio ta explicar isto en clase. Y ta que dengún no viyese conspiracions u quimeras antinagorianas u anticonselleras, mesmo bi incluyié a explicación que fa o propio Nagore d'istas tres parolas en a suya "Gramatica de l'aragonés". Lo podetz consultar aquí (Lozano, Barcos, Nagore)

Ya no yera la mia autoridat. Agora yera l'autoridat de Lozano, Barcos y Nagore. Tres figuras de l'aragonés. Tres sinyalers estudiosos de l'aragonés que m'ampraban a suya autoridat ta espardir-la entre a mia alumnalla que, d'atra man, si ye en primer ran, habría de confitar en yo.

Manimenos, encara que o resultau amilloró, buena parti de l'alumnalla, sobre tot quan ya han rematau lo curso, tornan ta la "astifilia". Antismás creyeba que yera por aquella canta de Mallacán de "Astí y agora", u por l'asociación de vida breu "Astí l'aragonés", pero d'ixo en fa ya masiau como ta que a suya influyencia contine. ¿Por qué pasa isto? No tiengo respuesta.

Ye ta yo un misterio como funciona isto de l'autoridat t'a mas gran parti de chent. Como he dito en o prencipio, tiengo muito claras las mias fuents d'autoridat, pero no entiendo las d'a resta. ¿M'aduyatz?

3 comentarios:

Florencio dijo...

Yo creigo que esiste la "auctoritas" y a "potestas".

Suposo que ya sabrás a diferenzia, asinas que no la esplico.

Como mayestro se suposa que ya tienes a potestas, como en toda relazión asimetrica (mayestra-escolana, medico-pazién). L'auctoritas ya dependerá de cómo te beigan as tuyas escolanas.

Yo creigo que á lo millor fa falta que te muestres "autoritario" á la ora de esplicar seguntes qué cosas, autoritario d'a traza d'a amostranza tradizional.

De todas trazas no creigo que puedas luitar contra l'astifilismo, ni contra chen que ye lerda...

Anónimo dijo...

Yo ya no sé si charrar astifilia u d'aquifobia.
Di-les que deixar de fer servir aquí ye como sustituyir "este / iste" por "ixe" en totz os casos, que perdemos elementos propios d'a luenga, encara que sían coincidents con o castellano.

Anónimo dijo...

Aporto dos posibles respuestas:

1. En mancar una autoridat de l'aragonés y en haber-ne muitas que más que no reglar o que fan ye barallar, se vende una imachen desestructurada de l'aragonés que chunto con alumnos una mica fachendosos suposa que mesmo istos se creigan autoridat.

2. Querer fer l'aragonés o más esferent d'o español por un sentimiento amagau d'inferioridat.