Identidat nacional en Canta de chelo y fuego

Si charrar de identidat nacional en a Europa Medieval ya ye de mal fer, prebar con una sociedat imachinaria d'una obra de ficción basada en ixa Europa, ya ni te digo. Pa bien u pa mal, creigo que agora mesmo controlo muito millor a historia d'o Mundo de chelo y fuego que la de Europa. Lochicament no podemos charrar d'o concepto de identidat nacional como lo conoixemos agora levando-lo a ixos tiempos u, en iste caso a iste universo. Pero creigo que puet estar intresant viyer qué ye lo que condiciona os "movimientos independentistas" en a obra de Martín, y quals son os factors identitarios presents en a suya obra.

Por enmarcar una mica iste post, me centraré en o territorio d'os Siet Reinos baixo lo gubierno d'o Trono de Fierro. Dillá d'ixas mugas, a identidat prene formas bien diferents. En Essos, as ciudatz son soberanas, asinas que qualsiquier hipotetica identidat no va dillá d'as  murallas que las amugan. O sistema politico y economico ye tamién prou diferent a lo de Ponient, basando-se en l'esclavismo y no pas en o vasallache, lo que sustituye as leyaltatz por a simpla propiedat. Se podría charrar d'os pueblos valyrio y ghiscario, pero totz dos son desapareixius, no quedando que a luenga d'o primer. Tamién d'os dothraki, pero no ye l'obchectivo d'iste post.

A lo Norte d'o muro, manimenos, sí que trobamos una identidat colectiva muit clara, pero bien recient. Si nomás nos quedamos en os feitos d'os zaguers anyos, o Pueblo Libre apareixe con una conciencia colectiva muito clara, con un antagonista claro y causant d'os suyos problemas: os Siet Reinos. Manimenos, isto no siempre estió asinas. En tot lo recorriu por os libros viyemos como bi ha grans diferencias en os costumbres y en a organización social entre as diferents tribus que fan parte d'o Pueblo Libre. Os thennitas, que a serie desvirtua de tot, tienen una estructura de vasallache y de triga de cargos pareixida a la que bi ha a los sur d'o Muro. A resta de tribus esleixen a los suyos liders de trazas diferents y viven de trazas bien diferents. Mesmo bi'n ha de canibals u pueblos no humanos, como os chigants.

Durant vinte anyos, Mance Rayder recorrió territorios a lo norte d'o muro prebando de fer venir a plego a las tribus ta unir-se frent a dos enemigos comuns: os Atros y os "achenullaus", totz dos que les mataban dende un y atro costau. No sabemos cómo lo fació. O pueblo libre tien bien poco en común. A relichión mayoritaria ye la d'os dioses antigos, pero ixo tamién lo tienen en común con o Norte. A lengua antiga, parlada ya nomás por ells, pareixe que tampoco no ye un elemento que les arrocle de traza especial y tasament prene importancia en os textos de Martin. Asinas que d'una man, cuento que Rayder explotaría os elementos comuns d'antagonismo con o sur d'o muro. A estructura social de tot diferent, an que "no s'achenullan" debant de dengún, pero sobre tot, o feito d'haber estau perseguius y asesinaus sin piedat durant sieglos.

Con tot, ixa identidat ye feble y emparada en un liderazgo, o de Mance Rayder, y l'obchectivo de blincar o muro ta salvar-se d'os Atros. Redotau Mance Rayder y sin asperanza de traviesar o Muro, o pueblo libre torna a estar un camatón de tribus que cadaguna fuye t'an que puede.

Ya entre o Muro y a mar d'o Verano, nos trobamos con os Siet reinos. O nombre ya nos leva a una aparent división d'un dominio reyal en siet. O feito ye que quan Aegon arribó en lo que agora conoixemos como Arribada d'o Rei, Ponient se dividiba en siet reinos independients de tot. Istos yeran o Norte, baixo lo reinau d'a casa Stark, As islas y as tierras d'os Ríus (casa Hoare), A Val (casa Arryn), as Tierras de l'Ueste (casa Lannister), o Dominio (casa Gardener), as tierras d'a Tronada (casa Durrandon) y Dorne (casa Martell). En rematar a conquista d'Aegon, nomás quedoron dos coronas. La d'os "Siet Reinos" en man d'os Targaryen, y la de Dorne, que encara continó independient bell tiempo más. A resta quedoron en senyoríos, cambiando bella vez de casa y mesmo dividindo-se como en o caso d'as Islas y as tierras d'os Ríus que pasoron a estar dos senyoríos diferents baixo o gubierno d'as casas Greyjoy y Tully respectivament.

Ixo cuanto a lo nivel politico - administrativo, por decir-le de bella traza. Cuanto a la procedencia etnica, ye bueno recordar cómo se pobló o continent de Ponient. Os primers humanos en plegar-ie se conoixen como os Primers Hombres. D'ells descienden os habitants d'o Norte d'as dos vesants d'o Muro. Os Andalos son os protagonistas d'a segunda colonización de Ponient. Dimpués d'anyos de guerra deixoron a os Primers hombres en o Norte y pobloron tot lo sur d'o continent. A tercer gran cultura en plegar en Ponient, y la más recient, estioron os Rhoynar, plegaus dende a Val d'o ríu Rhoyne, en Essos, y que pobloron o reino de Dorne, en a parte más meridional d'o continent.

Istas tres grans culturas han perviviu a traviés d'os sieglos, vivindo procesos de mezcla y colonización cultural. Ye claro, en a parte d'a historia que somos agora que una d'istas culturas, l'andala, ye a hechemonica en o continent, y que os Primers hombres y os rhoynar, encara que han manteniu rasgos d'as suyas culturas, las han sometidas a la dominación politica y cultural d'os andalos. A coexistencia d'as tres culturas se reflexa mesmo en a parrafiquera de titols d'o soberano de Ponient qui, tecnicament ye "Rei d'os Andalos, os Rhoynar y os Primers Hombres, sinyor d'os siet Reinos y protector d'o Reino".

O NORTE

D'a primer d'ixas culturas, os Primers hombres, a parte que se quedó a o sur d'o Muro s'organizó en o reino d'o Norte, baixo lo gubierno d'a casa Stark. O reino continó independendient dica la conquista d'Aegon I de casa Targaryen, qui convirtió a Torrhen Stark en o zaguer Rei en o Norte, pasando-se-le a conoixer como "o rei que s'achenulló". Con tot y con ixo, os nortenyos han continau con buena parte d'a suya cultura y costumbres bien diferenciadas d'o sur. Encara que no charran ya l'antiga luenga, sí que tienen un accento prou diferenciau. Tamién tienen una relichión diferent, la d'os antigos dioses, muito más cercana a un culto naturalista. As condicions fisicas d'o territorio tamién son condicionants d'a identidat d'o Norte. A contina fredor y as grans distancias entre un y atro nuclio de población fan una suya sociedat más austera y prou isolada d'a resta d'o continent. Tamién son de mas facil creyer en as leyendas y supersticions, ya que totz os cuentos de Os Atros, chigants, aranyas de chelo, etc.... son parte d'a suya cultura y no faltará qui asegure d'haber-los visto bella vez.

De tot isto, probablement a falta de conexión con a resta d'o continent ye lo que más ha influyiu en creyar ixa identidat diferenciada de "Lo Sur". En qualsiquier caso, dimpués de trescientos anyos, o Norte recuerda a suya independencia, y asinas lo deixa de claro Catelyn en a suya anvista d'a coronación de Robb Stark:

Pensó en as suyas fillas: se preguntó si tornaría a viyer-las, y en ixe momemnto, o Gran Jon se metió de piet.
- SINYORS MIOS! - chiló con una voz que fació bochar-se as vigas - ¡Viyetz lo que opino d'ixos dos reis! - escupió a tierra - Pa yo, Renly Baratheon no significa cosa, y Stannis mesmo menos. ¿Por qué van a reinar sobre yo y sobre os mios dende un trono de flors en Altochardín u Dorne? ¿Qué saben ells d'o Muro, u d'o bosque d'os lupos, u d'os primers hombres? ¡Si mesmo adoran a atros dioses! Y que os Atros se leven tamién a os Lannister, ¡soi farto d'ells! - se levó la man t'a esquena y desenvainó l'inmenso mandoble - . ¿Por qué no tornamos a gubernar-nos nusatros mesmos? Les churemos leyaltat a los dragons, y os dragons son totz muertos - Sinyaló a Robb con a espada -. Iste ye o solo rei debant de qui pienso achenullar-me, sinyors mios - chiló -. ¡O Rei en o Norte! - y s'achenulló, y metió a espada a os pietz de Robb.
- Con ixas condicions sí sinyaré a paz - dició Lord Karstark - . Que se queden con o suyo castiello royo, y con a suya silla de fierro. - Quitó a espada d'a vaina - ¡O rei en o Norte! - chiló, achenullando-se chunto a Gran Jon.
- ¡O Rei d'o hibierno! - dició Maege Mormont devantando-se ta meter o mangual chunto a las espadas.
Tamién os sinyors d'o Riu se devantoron: Blackwood, Bracken, Mallister, Casas que Hibernalia nunca no heba gubernau, pero Catelyn viyó como se devantaban, desenfundaban as armas, s'achenullaban y chilaban os antigos lemas que no s'heban sentiu en o reino dende feba más de trescientos anyos, dende que Aegon o Dragón unificase os Siet Reinos.... Pero en aquell momento tornaban a ascuitar-se retumbando entre as vigas d'a sala de su pai.
- ¡O Rei en o Norte!
- ¡O Rei en o Norte!
- ¡O REI EN O NORTE!(1)

Sé que nomás ye una coincidencia lo d'os tres sieglos dende a perdua d'a independencia y que nusatras tamién vivamos en o Norte de l'estau que nos coloniza, pero no me adubo a emocionar-me bell poquet cada vegada que leigo iste troz.

O Norte ha remaniu fidel a lo trono mientres ixos trescientos anyos, tamién en buena parte porque o trono no le feba guaire caso, dica la Rebelión de Robert. Pero a suya identidat colectiva no s'ha ixublidau y en momentos de crisi, renaixe pa demandar a suya independencia. Dimpués d'a redota de Robb, o Norte torna d'o trono de Fierro, agora baixo lo gubierno d'a casa Bolton, pero ya en os libros se barrunta un nuevo plan secesionista.

En a serie, Jon Nieu torna a estar nombrau Rei en o Norte, lo que en ixa sociedat ye una Declaración d'Independencia. No sabemos si en os libros será asinas (personalment opino que no), pero as dos obras, libros y serie, deixan platera ixa identidat colectiva que ha remaniu mientres trescientos anyos de conquista y cómo quan cal, torna pa mirar de solucionar os suyos problemas. En unas tierras ixublidadas por o Trono de Fierro fueras de quan les cal pa bella cosa.

AS ISLAS D'O FIERRO

Baixando no guaire ent'o sur, bi ha atro antigo reino que de cabo ta quan se segrega d'a corona. As Islas d'o Fierro. Etnicament, os fillos d'o fierro son descendients d'os primers hombres. Encara que bi ha leyendas que dicen que son anteriors y que "son más emparentaus con peixes y tritons que con a resta de razas humanas"(2). Rai a suya procedencia. O feito ye que os fillos d'o fierro tienen toda una serie de costumbres y cultura que los fan bien diferents d'a resta de Ponient.

Prencipiando por a relichión. Igual como os nortenyos tienen un culto basau en o culto a os arbols y a naturaleza que les rodia, os fillos d'o fierro adoran a la mar, personificada por o Dios Afogau. Iste dios mesmo tien un antagonista clamau o Dios d'a Tronada qui, lochicament, provoca iste fenomeno atmosferico. Con a conquista d'os andalos, y con a sumisión a o Rei de ponient, a Fé d'os siet ha dentrau y saliu d'as islas en qualques ocasions. Pero quan ye dentrada s'ha trobau con un refús popular contino. Septos cremaus, septons y septas asesinadas y mesmo as casas gubernants fendo-les fuera en más d'un momento historico. Os primers hombres u os rhoynar tienen atras relichions, pero han conviviu de buenas trazas si fa u no fa con a Fe d'os Siet. Manimenos a hostilidat enta ixa Fe ye estada una constant en a historia d'as Islas d'o Fierro.

A insularidat y as caracteristicas fisicas d'a isla marcan o suyo modelo economico. Mesmo en fan argüello, por eixemplo, en o lema d'os Greyjoy, a casa soberana: "Nusatros no sembramos". Antesmas, a economía d'as islas se basaba en o saqueo d'os puestos cercanos. O saqueo no nomás yera a nivel economico, sino que con ell iban atros costumbres no compartidas con a resta de Ponient. Bella mena de poligamia (masculina, claro), an que os saqueadors podeban tener tantas "esposas de sal" como podesen matener. Ixo sí, teneban una y nomas una, "esposa de piedra" que les daba o hereu principal. Antimás de recursos materials, os saqueos tamién trayeban man d'obra, a traviés d'a servidumbre, que no cal trafucar con esclavismo, encara que tienga muito en común. O comercio, a pesca y a minería han feito y fan parte d'a economía d'as islas, pero siempre son vistos como oficios de segunda y menos dignos que a guerra u o saqueo.

Pero talment a "viella tradición" que más truca ye a manera que trigan os gubernants. A diferencia d'a resta de Ponient, an que a corona s'hereda de pais a fillos y bi ha una linia sucesoria clara, os fillos d'o fierro, celebraban asambleas de sucesión quan escrabutaba o monarca. Tot qui tenese u capitanease una nau teneba voz en istas asambleas, convocadas por os sacerdotes d'o Dios Afogau. A tamás de tot lo salvaches que son en muitas atras cosas, os fillos d'o Fierro teneban o sistema de triga de gubernant más civilizau de tot Ponient.

De tot Ponient, nomás as islas d'o Fierro esleixiban a o suyo Rei, en grans consellos clamaus asambleas de sucesión. Quan un rei moriba, os sacerdotes d'o Dios Afogau convocaban a un tribunal ta trigar a o sucesor. Totz os amos y capitans de nau teneban voz en istas murgueras reunions, que a soben se prolargaban diyas y, de cabo ta quan, muito más. Atras vegadas, os sacerdotes achuntaban a "capitans y reis" ta derrocar a un gubernant indigno.(2)

Totz istos costumbres, o Dios afogau, o sistema de servidumbre, as esposas de sal, os saqueos, as asambleas de sucesión, ... han estau vedaus u gravaus economicament en diferents ocasions. O sistema economico se prebó de cambiar en bell momento, pero como muito se consiguió que saqueasen en tierra más aluenyadas.

Tot isto, y os condicionants cheograficos, fan que as Islas d'o Fierro se  sientan siempre bien luenyes de Ponient. Por un regular se contentan con que no les faigan guaire estorbo pero, cada bell tiempo, s'embrecan en bella guerra ta conguerir partes d'o continent u simplament saquear-ne.

En Canta de chelo y fuego viyemos como torna belun d'os costumbres antigos como lo saqueo y l'asamblea de sucesión. Si nomás hetz visto a serie, ye una d'as cosas que pior s'ha adaptau, por cierto, y eixemplo de por qué os libros son muito millor. Nomás en os zaguers anyos, as Islas d'o Fierro s'han devantau en armas tres vegadas contra o trono. A primer, dimpués d'a rebelión de Robert, quan Balon Greyjoy se problamó Rei d'as islas y envió a Euron y Victarion, os suyos chirmans, a saquear os dominios d'os Lannister. Perdió contra as tropas comandadas por Stannis Baratheon. Dos d'os suyos fillos varons morioron en ixa guerra y o tercer, Theon Greyjoy, quedó rehen en Hibernalia, baixo a custodia d'a casa Stark.

A segunda, tamién la protagoniza Balon Greyjoy durant a Guerra d'os Cincos Reis, conquerindo parte d'o Norte. A la fin se les fació fuera y s'evidenció as dificultatz que tienen ta conseguir fer remanir castiellos tierra adintro en o suyo poder. Dimpués d'a muerte (u asesinato?) de Balon, y a proclamación d'Euron como Rei d'as Islas, iste prencipia tamién una campanya de saqueo prenendo bella posición en o continent y fendo esferras en o Dominio.

Ye claro que buena parte d'os fillos d'o fierro tienen bien presents os suyos orichens, y que no quieren renunciar a los suyos costumbres. As islas ye un d'os puestos an que a cultura andala menos s'ha imposau, y an que as rebelions por a suya soberanía quasi se podrían considerar unatra d'as suyas caracteristicas.

DORNE

A zaguer cultura en plegar en Ponient estioron os rhoynar. Plegaus dende a Val d'o Rhoyne, en Essos, trayoron os suyos costumbres y cultura que barrachoron con la d'os andalos que ya viviban en Dorne. Iste yera, y encara ye, un territorio muit poco poblau, asinas que o rastro d'a cultura rhoynar ye present por tot. L'arribada d'os rhoynar, bells mil anyos antes d'a rebelión de Robert, unificó os chiquetz reinos que bi heba en Dorne en un gubernau por a casa Nymeros Martell, conoixida por un regular como simplament Martell.

A influyencia d'a cultura rhoynar ye bien present en una mayor igualdat entre cheneros. Un d'os elementos diferenciadors precisament ye que en a linia sucesoria no bi ha prevalencia de l'hombre debant d'a muller. L'hereu ye a filla u o fillo mayor importando igual lo que sía. Tamién os costumbres sexuals son de tot diferents, estando de tot acceptada la homosexualidat y a bisexualidat y a poligamia. Os fillos difuera d'o matrimonio, antimás de qualcosa perfectament común y acceptada son reconoixius legalment igual como los d'adintro.

Os rhoynar trayoron con ells as suyas leis y costumbres y, dimpués, os Martell las ixemenoron por tot Dorne. Ye o solo d'os Siet Reinos an que o primochenito ye l'hereu, independientement d'o suyo sexo. En os suyos rechistros bi ha grans sinyoras y princesas famosas a boticiegas, y son obchecto de cuentos y cantas en a mesma mida que os grans caballers y principes (3)

Ye curioso lo que diz o mundo de chelo y fuego cuanto a la lengua rhoynar:

Os dornienses de sal, descendients dreitos d'os rhoynar, olvidoron a suya lengua materna con os sieglos, encara que en charrar a lengua comuna amuestran claras influyencias d'o rhoynar: fan más largo bells sonius, en arrastran atros y prenuncian bella silaba en tono cantarín. Belun ha descrito a parla dorniense como seductora, y atros, os marquenyos, principalment y inchusta, como incomprensible.
[...]
De pura sangre rhoynar, diz que [os popiellos d'o Sangreverde, un pueblo dorniense] charran a lengua, encara que d'amagatons, pues os tres sucesors d'o principe Mors II, nieto de Nymeria, vedoron o suyo emplego.

A entidat propia se reflexa en o titol d'o soberano/a dorniense que ye principe u princesa, no por hipoteticos dreitos sobre o trono de Fierro, sino por remeranzas d'o titol nobiliario d'os rhoynar. Ye tamién o solo reino con un nombre propio que no fa referencia a caracteristicas cheograficas (o Norte, a Val, as Islas, ...).

Antimás d'as leis propias y d'ixos rasgos culturals, lo que siempre ha teniu Dorne ye a ideya d'autogubernar-se. Aegon I conquerió en bells pocos anyos a resta d'o territorio de Ponient. Manimenos Dorne resistió. Con una estratechia belica tamién diferenciada d'a resta de reinos de Ponient. En a guerra contra Aegon, facioron servir como no dengún a guerra de guerrillas, aprofitar as avantallas d'o terreno y vuedar as ciudatz y lugars ta que no conquerisen cosa. Matoron Rhaenys, una d'as reinas Targaryen, chirmana y muller d'Aegon, y a la suya dragona Meraxes. Os Targaryen no consiguioron fer-les revlar y habioron de sinyar una paz, que les reconoixeba como territorio independient.

Calió dos matrimonios ta unir a Dorne a lo Trono de Fierro. Estioron los de Daeron II Targaryen, rei de Ponient entre 184 y 209 d.C.(4) con Mariah Martell, princesa de Dorne y o de Maron Martell, principe de Dorne con Daenerys Targaryen, chirmana d'o rei. Os casorios no cambioron as leis dornienses que se continan aplicando en a suya tierra. Ixa feble paz de tasament sieglo y medio, prencipió a trencar-se quan en a Rebelión de Robert, ser Gregor Clegane, baixo ordens d'os Lannister, asesinó a Elia Martell y a os suyos fillos y hereus a lo trono, Aegon y Rhaenys.

Como ya sabemos por os libros, Dorne tampoco no ixublida. Por ixo Doran elaboró lo plan de casar a Viserys con Arianne y a Quentyn con Daenerys que ha habiu de cambiar por as circunstancias conoixidas. Un plan que entiendo que yera masiau embolicau pa levar-lo t'a serie de televisión. Lo que tampoco no adaptoron, y me cuesta más d'entender, ye a prebatina de coronación de Myrcella. Pero a verdat ye que prebar d'entender bella cosa de l'adaptación d'a trama de Dorne en a serie, ye bien dificil. 

A parte más vengativa d'os dornienses facioron servir precisament a suya lei ta prebar de crebar con o trono de Fierro, coronando a Myrcella Baratheon. Seguntes as leis dornienses, dimpués d'a muerte de Joffrey, ella ye a heredera d'o trono, ya que ye mayor que Tommen. O plan a la fin lo fa fracasar o mesmo Doran, reservando-se a suya baza pa os matrimonios de Quentyn y Arianne.

Dorne talment ye o reino que menos feitos culturals diferenciadors tien con a resta de Ponient, pero ye o territorio que menos tiempo leva en a corona y que más independencia legal tien. Como diz o lema d'os Martell, "Nunca no doblegau, nunca no trencau".

En a resta de Ponient, de rebelions secesionistas, proclamacions de reis de bell territorio, y cosas pareixidas, bi'n ha habiu muitas más, y podría emplir tres posts como iste, pero cuento que tienen muita menos entidat. As tres culturas que en he charrau son as más diferenciadas de Ponient y as que protagonizan todas as prebatinas serias de segregar-se d'o trono de Fierro. Si ixos tres territorios continan baixo un mesmo rei a la fin d'a saga ye qualcosa que me pienso que tardaremos prou a saber.

A resta de territorios de Ponient, con as suyas chiquetas particularidatz, tienen cultura, lengua, tradicions, relichión, lechislación, y identidat muit poco diferenciadas y poca u mica conciencia de colectivo. Y precisament son istos territorios y iste pueblo, l'andalo, qui ha imposau tot ixo a la resta. O nacionalismo banal trunfa tanto que mesmo a la suya lengua, le dicen lengua común.


(1) Chuego de tronos. Catelyn (11)
(2) O mundo de chelo y fuego. As islas d'o fierro
(3) O mundo de chelo y fuego. Dorne
(4) Dimpués d'a conquista d'Aegon I